آئین‌های عزاداری هزاران ساله در لرستان؛ "گِل مالی" خاکی‌ترین آئین عاشورایی دنیا+ تصاویر
مردم لرستان در ماه محرم با برگزاری آئین‌هایی سنتی به عزاداری سید و سالار شهیدان می‌پردازند و با"گِل مالی خود در روز عاشورا اوج اندوه و ارادت خود را به سید الشهداء نشان می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، با فرارسیدن ماه محرم ماه عزای سید و سالار شهیدان، حال و هوای استان لرستان عاشورایی می‌شود و مردم با اجرای شیوه‌های خاص عزاداری عشق و ارادت خود را به حضرت اباعبدالله الحسین( ع) و یاران باوفایش نشان می‌دهند.
استان لرستان با کهن‌ترین پیشینه تاریخی، آداب و رسوم دیرینه‌ای در عزاداری سید الشهداء دارد تا آنجا که این عزاداری در روز عاشورا شور بیشتری می‌گیرد و مرد و زن، پیر و جوان در عزای حسین زهرا (س) سر و تن خود را گِل مالی می‌کنند.
در این ایام جای‌جای استان لرستان رنگ و بوی محرم می‌گیرد و هرکسی به نحوی می‌خواهد نوکری خود را به امام حسین( ع) نشان دهد، جوانان با تهیه پارچه‌های سیاه و داربست‌های فلزی به شیوه سنتی تکیه‌های عزاداری را در سطح محلات برپا می‌کنند و افراد مسن‌تر نیز ابزار عزاداری خاص این ایام را آماده می‌کنند.
آداب و رسوم لرستان در محرم
چند روز قبل از شروع ماه محرم جوانان و نوجوانان خیمه‌ها و تکیه‌هایی با شیوه سنتی برپا و علم عزاداری، زنجیر، چهل‌چراغ، بلندگوها و طبل‌ها را برای عزاداری سید الشهداء آماده می‌کنند که با نصب این پرچم‌های مشکی گوشه گوشه شهر رنگ غم و ماتم می‌گیرد.
ماه محرم که می‌رسد در این دیار مجالس نوحه‌سرایی و سینه‌زنی برپا می‌شود. در این ایام زنان با تشکیل جلسات خانگی و روضه‌خوانی به سوگواری می‌پردازند و مردان در حسینیه‌ها، تکایا، خیمه‌ها و در سطح خیابان به‌صورت دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی گرد هم می‌آ‌یند تا برای سید الشهداء عزاداری کنند.
در شب‌های محرم سینه‌زن‌ها و دسته‌های زنجیرزنی دسته‌دسته گرد هم می‌آ‌یند و با کامل شدن هیئت با تشکیل دو ستون به عزاداری می‌پردازند البته باید گفت عزاداری مردم در شهرستان‌های مختلف استان لرستان اندکی تفاوت دارد اما همه مردم این دیار به یک شیوه عزاداری می‌کنند که تفاوت‌های بسیار زیادی با نوع عزاداری دیگر اقوام دارد.
روز تراش عباس
ایام محرم که فرامی‌رسد آئی‍ن‌‌‌ه‍‍ا و س‍ن‍ت‌ه‍‍ا‌ی م‍خ‍ت‍ل‍ف‍‍ی در لرستان برگزار می‌شود که یکی از این آیین‌های قدیمی «تراش عباس» است که در روز هفتم محرم انجام می‌شود؛ بر اساس روایات اهل‌بیت امام حسین(ع) در روز هفتم ماه محرم به هنگام آخرین دسترسی خود به آب فرات، غسل شهادت می‌کنند که با فرارسیدن روز هفتم ماه محرم مردم لرستان نیز برای همدردی با اهل‌بیت (ع) آداب خاصی دارند به‌نحوی‌که در آیینی بانام " تراش عباس" مردان استحمام و غسل کرده و صورت خود را می‌تراشند.
چهل‌منبر
یکی دیگر از آیین‌های این دیار "چهل‌منبر" است که در روز تاسوعای حسینی توسط زنان خرم‌آبادی انجام می‌شود، در این آیین زنان و دختران به یاد اسارت حضرت زینب(س)، نقاب بر صورت می‌زنند و با پای‌برهنه مسیری را طی می‌کنند.
در این مراسم زنان در مکانی مشخص نیت کرده و با در دست داشتن 40 شمع به سمت محله باغ دختران خرم‌آباد می‌روند تا شمع‌ها را در 40 منبر یا خانه‌هایی که درب آن‌ها برای این مراسم بازشده است، روشن کنند. در آیین چهل‌منبر که تنها در روز تاسوعا برگزار می‌شود زنان طی مسیری که شمع‌ها را روشن می‌کنند سکوت کرده و تنها ذکر می‌گویند تا ن‍ی‍‍از‌ه‍‍ا و ح‍‍اج‍ت آن‌ها ب‍رآورده شود.
گِل مالی
با نزدیک شدن به‌روز تاسوعای حسینی جوانان هیئت‌های مذهبی به تدارک آماده کردن خاک ویژه عزاداری روز عاشورا می‌پردازند و برای این آیین خاص خاک تمیزی که عاری از هرگونه آلودگی باشد را تهیه و پس از غربال و ال‍ک‌کردن در حوضچه‌های مخصوصی که با آجر آماده‌شده می‌ریزند و با بطری‌های گلاب تزئین می‌کنند.
عزاداران حسینی سحرگاه عاشورا گِل آماده‌شده را در سوگ سرور و سالار شهدا به سر و تن می‌مالند و در کنار هیزم‌های برافروخته‌ای که از قبل برای خشک شدن عزاداران آماده‌شده است می‌ایستند.
گِل مالی نشانه اوج سوگواری مردم لرستان در عزای سید الشهداء است و باید گفت عشق به امام حسین (ع) برای مردم لرستان سرما و گرما نمی‌شناسد و هرساله در صبح روز عاشورا مردم سوگ عزیز زهرا (ع) با عشق و ارادت خاصی خود را گِل مالی می‌کنند.
چمرونه
مراسم عزاداری روز عاشورا در خرم‌آباد با نواختن آهنگ حزن‌انگیز چمرونه آغاز می‌شود و این صدای ساز و دهل غمناک قبل از طلوع آفتاب مردم را برای عزاداری سرور و سالار شهیدان فرامی‌خواند و پس از نواخته شدن آهنگ چمرونه دسته‌های عزادار اعم از سینه‌زن و زنجیرزن در خیابان‌ها به راه می‌افتادند تا به‌جایگاه‌های اصلی شهر بروند.
روز عاشورا مردم در قالب دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی به عزاداری می‌پردازند و افرادی که نذر دارند در مسیر حرکت هیئت‌ها گاو یا گوسفندی قربانی می‌کنند تا عزاداران و افراد هیئت شام یا نهار را در خانه نذر کننده صرف کنند.
سینه‌زنی و زنجیرزنی هیئت‌های مذهبی استان لرستان تا ظهر عاشورا ادامه دارد سپس عزاداران نماز ظهر عاشورا را به‌جا می‌آورند. بعدازظهر عاشورا نیز در گویش محلی به آن طوق اشگس گفته می‌شود، طوق نمادی است از علم حضرت ابوالفضل(ع) (علمدار کربلا) که در عزاداری‌های مرسوم در برخی از نقاط استان برافراشته می‌شود و سنتی موسوم به "علم برداری" یا "علم‌گردانی" نیز در این زمینه مرسوم است.
این علم تا ظهر عاشورا به‌وسیله عزاداران حاجتمند حمل شده و درنهایت در پایان ظهر عاشورا به نشانه افتادن علم حضرت عباس(ع) قسمت‌های مختلف آن از هم جدا می‌شود که در اصطلاح به این عمل "طوق اشگس" می‌گویند.
عزاداران لرستانی در شب شام غریبان نیز با روشن کردن شمع برای غریبی یاران و اصحاب امام حسین (ع) به سوگ نشسته و به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند.
گزارش از سکینه بیرانوند
انتهای پیام/ ع
