به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ مناطق کوهستانی از مناطقی است که در آبخیزداری از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ زیرا که آبخیزداری به طور روز افزونی با مناطق کوهستانی ارتباط پیدا می کند، به طوری که کوهستان 22 درصد از سطح اراضی کره زمین را در بر می گیرد و 915 میلیون نفر را در خود جای داده است. در این مناطق کشاورزی خرده پا، جنگلداری و دامپروری رایج ترین سیستم های بهره برداری به شمار می روند. اکوسیستم های کوهستانی 25 درصد از تنوع زیستی خشکی ها را در اختیار دارند و در تأمین آب شیرین، دارای اهمیت جهانی هستند. فائو نشان داده است که 39 درصد از جمعیت مناطق کوهستانی در کشورهای در حال توسعه، در مقایسه با 12 درصد میانگین آمار جهانی، در مقابل تزلزل و ناامنی غذایی آسیب پذیرتر می باشند.
اهمیت دیگر مناطق کوهستانی در آبخیزداری آن است که در این مناطق تخریب شدید زمین، خاک و آب ایجاد شده در نتیجه اعمال روش های مدیریت ناپایدار، استفاده بی رویه و بیش از حد از منابع طبیعی و برانگیخته شده با الگویی از توسعه که مشوق بهره برداری با اهداف کوتاه مدت به جای سرمایه گذاری بلند مدت است، گسترش فراوانی دارد. چالش های جهانی، از جمله تغییرات آب و هوا، جنگل تراشی، چرای بیش از حد مجاز دام همراه با بلایای طبیعی، مناطق کوهستانی را به طور بی سابقه ای تحت تاثیر قرار می دهد، وضعیت فقر را وخیم تر می کند و تنش های اجتماعی را به وجود می آورد و موجب کوچ و کاهش جمعیت به خاطر رقابت برای استفاده از منابع رو به کاهش و نبود سرمایه گذاری می کند. ضمن اینکه اهمیت جهانی کالاها و خدماتی که از طریق مناطق کوهستانی تأمین می شود، به درستی شناخته نشده است و هیچ تناسبی با توجه و سرمایه گذاری که این مناطق از طرف سیاستگذاران دریافت می کنند، ندارد.
افزون بر این آبخیزداری در مناطق کوهستانی، نقش پیشگیرانه در وقوع سیل های خطرناک و مخرب است که تجربیات متعدد داخل و خارج کشور این مساله را مورد تایید قرار می دهد. آبخیزداری در مناطق کوهستانی با انجام عملیات مکانیکی و بیولوژیکی و بیومکانیکی، شدت دبی سیل را کاهش می دهد و از وقوع سیلاب های ناگهانی و مخرب جلوگیری می کند.
از نظر فائو، آبخیزداری وسیله مهمی برای ایجاد انگیزه در سرمایه گذاری در مناطق کوهستانی است و بدین طریق می توان مشارکت چشمگیری را برای برخورد با چالش های درهم تنیده جهانی در حفاظت و احیای اکوسیستم های خشکی، مقابله با تغییر آب و هوا و اثرات آن، تضمین مدیریت پایدار آب، پایان دادن به فقر و دستیابی به امنیت غذایی، مواد غذایی بهتر و کشاورزی پایدار به دست آورد. به عبارت دیگر آبخیزداری در مناطق کوهستانی از طریق تقویت سازمان یافته ارتباطات بین بخشی برای خاک، آب، جنگل، محصولات کشاورزی و دامداری اصلاح شده، در بهبود بخشیدن به امنیت غذایی و تغذیه کمک می کند.
سخن پایانی آنکه با توجه به آثار و دستاوردهای متعدد آبخیزداری در مناطق کوهستانی مثل حفاظت خاک و آب، مدیریت موثر آب، استحصال آب و اصلاح تغذیه سفره های آب زیرزمینی، افزایش تولید محصولات کشاورزی با احداث باغ ها روی اراضی شیبدار لازم است به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه سرزمین ایران و داشتن مناطق کوهستانی متعدد در سرتاسر کشور، این مساله مهم بدان اهتمام ویژه شود و با انجام عملیات آبخیزداری، زمینه تحقق و دستیابی به آثار و دستاوردهای متعدد آبخیزداری فراهم شود.
مهدی عرفانیان
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/