به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، کمتر از یک سال پیش در تاریخ 5 اکتبر انتخابات پارلمانی قرقیزستان برگزار شد. با وجود اعلام نتایج و تایید اولیه آن از سوی برخی نهادهای بینالمللی، اعتراضات به نتایج پارلمانی منجر به شکلگیری تظاهرات گستردهای در سطح قرقیزستان و به ویژه شهر بیشکک شد.
شدت گرفتن اعتراضات با ورود معترضین به کاخ ریاست جمهوری و ساختمان پارلمان، دولت را مجبور به لغو نتایج اولیه و تایید تصمیم تکرار انتخابات پارلمانی کرد. با این حال تغییرات در همین سطح باقی نماند و طی بازهای کوتاه انحلال دولت، استعفای رئیسجمهور و حتی اصلاح قانون اساسی را نیز در بر داشت.
تعویق چندباره انتخابات
در حالی که پس از لغو نتایج اولیه انتخابات پارلمانی ماه اکتبر انتظار میرفت تکرارِ آن در سال 2020 برگزار شود، اما انتخابات ریاست جمهوری مانع از آن شد. پس از آن نیز برگزاری رفراندوم اصلاحیه قانون اساسی که تغییر ساختار نظام سیاسی قرقیزستان را از پارلمانی به ریاستی تضمین میکرد، مانع از برگزاری انتخابات شد.
با این حال در همین حین جباروف وعده داد تکرار انتخابات پارلمانی در نیمه نخست سال 2021 (ماه مه و پس از تصویب اصلاحیه قانون اساسی جدید) برگزار شود که این وعده نیز به واقعیت تبدیل نشد.
در نهایت نیز با تعویق مجدد، دولت قرقیزستان اواخر ماه اکتبر (31 اکتبر) را به عنوان تاریخ نهایی اعلام کردند. اما دوباره این تاریخ نیز دستخوش تغییر شد. فرایند اعمال قوانین جدید بر ساختار سیاسی کشور عاملی بود که این بار برای تعویق انتخابات پارلمانی مطرح شد.
تکرار انتخابات بر اساس قانون اساسی جدید
سادیر جباروف، رئیسجمهور قرقیزستان روز 29 آگوست حکمی را به امضا رساند که بر اساس آن، تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور را 28 نوامبر تعیین میکرد. بر این اساس و مبتنی بر قانون اساسی جدید قرقیزستان که در تاریخ 11 آوریل 2021 به تصویب رسید، مجلس نمایندگان موسوم به «جوگورکو کنش» مشتمل بر 90 نماینده برای یک دوره پنج ساله انتخاب میشوند.
بر همین اساس انتخابات به صورت ترکیبی در یک ساختار الکترال برگزار خواهد شد. طبق قانون جدید، 54 نماینده بر اساس لیستهای ارائه شده از سوی احزاب سیاسی و 36 نماینده نیز به صورت انفرادی از حوزههای با یک نماینده انتخاب خواهند شد.
در همین حال به طور کلی باید اشاره داشت که جایگاه و اختیارات پارلمان نیز در قانون اساسی جدید در مقایسه با نظام سیاسی سابق، کاهش محسوسی یافته است.
کاهش محبوبیت جباروف
در حالی قدرت جباروف به میزان قابل توجهی طی ماههای اخیر افزایش یافته که نگاههای افکار عمومی نسبت به وی رو به رشد نبوده است.
بر اساس یک نظرسنجی که توسط موسسه سیار (SIAR) وابسته به مرکز تحقیقات پیمایشی موسسه آمریکایی IRI برگزار شده است، تنها 32 درصد از مردم قرقیزستان به سادیر جباروف، رئیسجمهور این کشور اعتماد دارند. در این نظرسنجی 1211 نفر از افراد بالاتر از 18 سال از تمام مناطق قرقیزستان از جمله شهرهای مهمی همچون بیشکک و اوش شرکت کردند.
در همین حال 24 درصد از مشارکت کنندگان، کمچیبیک تاشیف، رئیس فعلی کمیته دولتی امنیت ملی قرقیزستان را به عنوان مورد اعتمادترین چهره کنونی دولت انتخاب کردهاند. چهرههای سیاسی دیگر نیز همگی کمتر 10 درصد را به خود اختصاص دادند که از جمله آنها، آلماسبیک آتامبایف 2 درصد و دو رئیسجمهور دیگر از جمله سورانبای جینبیکاف و عسکر آقایف، کمتر از یک درصد آراء را به خود اختصاص دادند.
نکته جالب توجه دیگر آن که 20 درصد از پاسخ دهندگان (یک پنجم) اظهار داشتند که به هیچ کس در چهرههای سیاسی دولت اعتماد ندارند.
در حالی سادیر جباروف حدود یک سوم آراء را در این نظرسنجی به خود اختصاص داده که در دسامبر سال 2020، در نظرسنجی مشابه او توانسته بود اعتماد 51 درصد از مشارکتکنندگان را به خود جلب کند.
محبوبترین احزاب سیاسی
در همین نظرسنجی، پرسشهایی نیز در خصوص احزاب سیاسی مطرح قرقیزستان از مشارکت کنندگان پرسیده شد. بر اساس آخرین نتایج به دست آمده، حزب «آتا ژورت» که رهبری آن را نیز کمچیبیک تاشیف، رئیس کمیته دولتی امنیت ملی برعهده دارد، مشهورترین حزب سیاسی قرقیزستان شناخته شد. 59 درصد از مشارکتکنندگان این حزب را میشناختند و 11 درصد نیز گفتهاند به این حزب رای خواهند داد.
در ردههای بعدی احزاب سیاسی مطرح قرقیزستان نیز که مشارکتکنندگان شناخت نسبی نسبت به آنها داشتهاند، حزب سوسیالیست «آتا مکن» (به رهبری عموربیک تکهبایف) با 56 درصد، حزب «رسپوبلیکا» (به رهبری عموربیک بابانوف، نخستوزیر سابق) با 47 درصد، حزب «سوسیال دموکرات» (به رهبری آلماسبیک آتامبایف، رئیسجمهور سابق که اکنون زندانی است) با 44 درصد و حزب «مکنچیل» (به رهبری سادیر جباروف) با 41 درصد در ردههای بعدی قرار دارند.
در همین حال در میان افرادی که اظهار داشتهاند به احزاب مربوطه رای میدهند، مکنچیل به رغم کمتر شناخته شدن اما حائز 11 درصد آراء در کنار آتاژورت (شناخته شدهترین حزب) قرار گرفت. همچنین در ردههای بعدی احزاب «ییمان نورو» با 7 درصد و بیریمدیک و سوسیال دموکرات هر کدام با 3 درصد قرار داشتند. احزاب دیگر به رغم شناخته شده بودن، اما محبوبیت کمتری داشتند.
چه کسی پیروز نهایی است؟
نتایج اولیه کماکان گویای آن است که در این انتخابات نیز جناح مکنچیل، نزدیک به سادیر جباروف پیشتاز است. با این حال در این مجال که عرصه ائتلافهای پارلمانی است، به نظر میرسد رقبای جباروف نیز فضا برای عرضه اندام بیشتری خواهند داشت.
همچنین پیروزی قاطع و مجدد نیروهای نزدیک به جباروف و تمرکز کل قدرت دولت و پارلمانِ تضعیف شده در دستان او میتواند ریسک شکلگیری مجدد اعتراضات و تکرار تحولات اکتبر سال گذشته را نیز موجب شود.
بر این اساس پیشبینی میشود پارلمان عرصهای باشد که رقبا و مخالفین جباروف برای نخستین بار امکان اعمال فشار به وی را از این طریق داشته باشند. اگرچه در اصلاحیه جدید بسیاری از اختیارات سابق پارلمان ملغی شده، اما کماکان به عنوان یک عنصر دموکراتیک متضمن قدرت قابل توجهی، به ویژه در سطح افکار عمومی است.
با شکلگیری پارلمان جدید جباروف در موضوعات مهمی نظیر ملیسازی معدن کومتور، تنظیم روابط خارجی با چین، روسیه و آمریکا، بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ناشی از شیوع بیماری کرونا، وضعیت مهاجرین و مناقشات مرزی با تاجیکستان به چالش کشیده خواهد شد.
انتهای پیام/