خبرگزاری تسنیم، قصد دارد در پروندۀ «دهۀ رکود، عبرت، تجربه» بهتفصیل و در گفتگو با صاحبنظران و کارشناسان به بررسی وضعیت اقتصاد ایران در دهۀ 90، دلایل و ریشههای افول اقتصاد در این دهه و راهحلهای جبران این خسارت در سالهای پیشِرو بپردازد.
در این راستا با حسن حسن خانی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی گفت و گو کردیم که طی چند بخش منتشر می شود:
تسنیم: با توجه به اینکه ما در چند هفته آینده با انتخابات ایالات متحده آمریکا روبهرو هستیم و برخی بر این باورند که در صورت پیروزی نامزد جمهوریخواه، آقای ترامپ، ممکن است شیوه تعامل وی با ایران تغییر کند، این احتمال وجود دارد که ما مجدداً با مشکلات جدیتری در فروش نفت مواجه شویم. هرچند در سالهای اخیر هیچگاه بهطور کامل از چالشهای فروش نفت رهایی نداشتهایم، اما ممکن است شرایطی مشابه نیمه دوم دهه 90، که فشارهای شدید اقتصادی و تحریمهای گسترده را تجربه کردیم، دوباره تکرار شود. در چنین شرایطی، فروش نفت کاهش یافته و در نتیجه، درآمدهای ارزی دولت بهشدت افت میکند.
حال این پرسش مطرح است که در این وضعیت، چه سیاستهایی میتواند به کشور کمک کند؟ آیا باید به افزایش درآمدهای مالیاتی داخلی روی بیاوریم؟ یا فروش اوراق مالی و دیگر سیاستهای اقتصادی مدنظر قرار گیرد؟ پاسخ به این سوال نیازمند بررسی دقیقتر و تدوین استراتژیهای همهجانبهای است که بتواند کشور را از این وضعیت بحرانی نجات دهد.
حسن خانی: کاهش تأثیر تحریمها در اقتصاد ایران در گرو تقویت منابع ارزی و ضابطهمند کردن مصرف ارزی است. همانطور که بارها در فرمایشات مقام معظم رهبری مشاهده کردهایم، ایشان تأکید ویژهای بر کاهش واردات بیرویه و جلوگیری از واردات کالاهای لوکس دارند. در شرایط تحریم، ذخایر ارزی به مثابه آب حیات برای یک کشور است. نمونه بارز این موضوع، روسیه است؛ پس از تحریمهای گسترده به دلیل حمله به اوکراین، این کشور با داشتن 645 میلیارد دلار ذخایر ارزی و طلا توانست اقتصاد خود را مدیریت کند. از سال 2014، روسیه بهطور هدفمند به تقویت ذخایر ارزی و طلای خود پرداخت تا در برابر تحریمها مقاومتر شود.
وی افزود: اما در کشور ما، بهویژه در دولتهای یازدهم و دوازدهم، تدبیر کافی برای افزایش ذخایر ارزی اتخاذ نشد. اگر در زمان خروج آمریکا از برجام، ما منابع ارزی در دسترس بیشتری داشتیم، شاید دچار غافلگیری نمیشدیم. به نظر من، مهمترین راهکار برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی، تقویت منابع ارزی و طلایی کشور است. این مسئله اهمیت زیادی دارد زیرا همانطور که آقای ترامپ نیز اخیراً اعتراف کرد، آمریکا دیگر ظرفیت تحریمی جدیدی علیه ایران ندارد و تمام ابزارهای تحریمی خود را بهکار گرفته است.
.
تنها راه مقابله با تحریم، تقویت منابع و کنترل مصارف ارزی است
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر ایران دوباره با شرایطی مشابه سال 97 مواجه شود، دو اقدام اساسی باید در دستور کار قرار گیرد: اول، تقویت منابع و ذخایر ارزی و طلایی کشور و دوم، ساماندهی تقاضاهای ارزی. حتی اگر میلیاردها دلار ذخایر ارزی داشته باشید، بدون مدیریت صحیح تقاضا، این ذخایر نیز کارآمد نخواهد بود. برای مثال، اگر واردات کالاهای لوکس یا غیرضروری همچون گوشیهای هوشمند گرانقیمت، قلاده و غذای حیوانات، و پوشاک قاچاق کنترل نشود، فشار ارزی افزایش یافته و مشکلات اقتصادی حادتر خواهد شد. همچنین گسترش مناطق آزاد بدون برنامهریزی دقیق میتواند به واردات بیرویه دامن بزند.
وی ادامه داد: بنابراین، جلوگیری از تلاطمات ارزی و مشکلات اقتصادی، تنها با تقویت منابع ارزی از یک سو و کنترل مصرف ارزی از سوی دیگر امکانپذیر است. تراز ارزی کشور باید متعادل شود تا درآمدها و تقاضاها با هم هماهنگ باشند. در غیر این صورت، ناترازی ارزی منجر به شوکهای ارزی و پیامدهای شدید اقتصادی خواهد شد، چنانچه در شوک ارزی زمستان 1401 شاهد بودیم که آسیبهای ناشی از آن بسیار عمیقتر و گستردهتر از شوکهای قبلی بود. قیمت مسکن و اقلام خوراکی به شدت افزایش یافت و تورمهایی را تجربه کردیم که پیش از آن بیسابقه بود.
انتهای پیام/