به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در یک سفر 3 روزه آسیایی، پس از مالزی و اندونزی، به پاکستان میرود. این سفر در شرایطی صورت میگیرد که محور سیاست خارجی بازگشت به آسیا برای ترکیه اهمیت ویژهای پیدا کرده و توجه به این کشورها در چند سال اخیر، در دستور کار وزارت امور خارجه، وزارت بازرگانی و سازمان صنایع دفاعی ترکیه قرار گرفته است.
نایل اولپاک رییس بنیاد تجارت خارجی ترکیه (DTİK) اعلام کرده که در روز 13 فوریه در اسلام آباد پاکستان، جمعی از مدیران و فعالان اقتصادی ترکیه و پاکستان در یک نشست اقتصادی پذیرای اردوغان خواهند بود و قرار است مهمترین چالشها در مسیر توسعه روابط اقتصادی و ترکیه در این نشست مورد بررسی قرار بگیرند.
هدف 5 میلیارد دلاری
عمر پولات وزیر بازرگانی ترکیه در آستانه سفر اردوغان به اسلام آباد اعلام کرده: «حجم تجارت دوجانبه ترکیه و پاکستان در سه سال گذشته از مرز یک میلیارد دلار گذشته و هدف ما این است که در میان مدت به حجم تجارت دوجانبه به 5 میلیارد دلار برسیم. ما معتقدیم که توافقنامه تجارت کالایی ما که سال گذشته لازم الاجرا شد، شتاب قابل توجهی به تجارت دوجانبه خواهد داد. علاوه بر این، با سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیش از یک میلیارد دلار، ترکیه یکی از بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در پاکستان است. بسیاری از شرکتهای ترکیهای پروژههای موفقی را در پاکستان انجام میدهند. پیمانکاران ما تا امروز 72 پروژه به ارزش 3.4 میلیارد دلار را در پاکستان، با موفقیت به اتمام رساندهاند. ترکیه و پاکستان به عنوان دو کشور قدرتمند که نماد صلح و ثبات در مناطق خود هستند، همیشه به همکاری در زمینههای مبارزه با تروریسم، امنیت منطقهای، کمکهای بشردوستانه و همبستگی اقتصادی ادامه خواهند داد».
سفر اردوغان به سه کشور مهم قاره آسیا در شرایطی صورت گرفته که به اذعان نایل اولپاک، حجم تجارت خارجی ترکیه با اندونزی 5 میلیارد دلار، با اندونزی 2 میلیارد دلار و با پاکستان بالغ بر یک میلیارد دلار است که نسبت به اهداف و خواستههای تجاری ترکیه، در سطح ناچیزی است و مجموع تجارت با این سه کشور، حتی به 10 میلیارد دلار نمیرسد.
آن هم در شرایطی که تراز تجاری در این روابط اقتصادی کاملا به نفع طرف مقابل است و مجموع صادرات ترکیه به بازارهیا این سه کشور پرجمعیت جهان اسلام؛ کمتر از 3 میلیارد دلار در سال است. رییس بنیاد تجارت خارجی ترکیه گفته؛ «ما معتقدیم که باید علاوه بر تجارت کالا، به فکر افزایش میزان سرمایه گذاری و تنوع در پروژههای مشترک خود با مالزی، اندونزی و پاکستان باشیم. افزایش ارقام حجم تجارت فعلی کم اهمیت نیست. اما نباید از پروژههای مشترک در مالزی، اندونزی و پاکستان و کشورهای ثالث غافل بمانیم. وقتی به بخشهای دفاعی، هوانوردی، انرژی، زیرساخت، ساخت و ساز، آموزش، بهداشت، کشاورزی، گردشگری، اقتصاد سبز و دیجیتال، لجستیک، معادن، خدمات فنی، حمل و نقل، صنایع معدنی، صنایع خودروسازی، صنایع نفت و گاز و صنعت نفت نگاه میکنیم، متوجه میشویم که ظرفیت فراوانی برای توسعه روابط وجود دارد».
روابط دفاعی ترکیه و پاکستان
ترکیه و پاکستان از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در سال 1947 میلادی بدین سو، در چندین جبهه با یکدیگر همکاری کردهاند. یکی از دلایل این امر، موقعیت استراتژیک است.
هر دو کشور در موقعیتهای جغرافیایی حیاتی قرار دارند و بین خاورمیانه، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی پل ارتباطی دارند. همچنین با توجه به همکاری دفاعی و امنیتی، شاهد افزایش دیدار مقامات سیاسی و نظامی آنکارا – اسلام آباد در سالیان گذشته بودهایم.
ترکیه و پاکستان از طریق مشارکت در مانورهای نظامی مشترک، تولید دفاعی و انتقال فناوری روابط دفاعی نزدیک خود را حفظ کردهاند. تازهترین مورد از همکاری دفاعی این دو کشور، رزمایش مشترک کماندویی نیروهای ویژه ترکیه و پاکستان است که به مدت 11 روز از 10 تا 21 فوریه 2025 در اسلام آباد در جریان است.
این رزمایش که از سال 1998 میلادی به طور متناوب بین ترکیه و پاکستان جریان داشته، در سالهایی که در ترکیه انجام میشود، مانور جناح و در سالهایی که در پاکستان انجام میشود مانور آتاترک نامیده میشود.
گفته میشود ترکیه و پاکستان در حوزههایی همچون تولید پهپاد نیز همکاریهای گستردهای داشتهاند، اما ابعاد فنی این موضوع از چشم رسانهها پنهان مانده است. پاکستان، قبلاً و در دوران عمران خان، پروژه تقویت و توسعه هوانیروز خود را به ترکیه واگذار کرده و به دنبال خرید بیش از پنجاه فروند بالگرد نظامی تولید ترکیه بود اما از آنجایی که موتور اصلی بالگرد توسط ایتالیا تولید شده بود، بر سر راه معامله آنکارا – اسلام آباد، مشکل حقوقی به وجود آمد.
ولی در حوزه صادرات نفربر، تجهیزات مین روبی، تجهیزات جنگ الکترونیک و تسلیحات و ادوات پلیسی و امنیتی، تاکنون بیش از 2 میلیارد دلار محموله نظامی از ترکیه به پاکستان صادر شده است.
فعالان اقتصادی ترکیه بر این باورند که دو بازار بزرگ پاکستان که مستعد کالاها و خدمات مهندسی ترکیه هستند، عبارتند از صنایع دفاعی و همچنین بخش انرژی.
هم اکنون در این بخش، به ویژه در انرژیهای تجدیدپذیر، بهره وری و اکتشاف منابع طبیعی، پتانسیل همکاری بالایی وجود دارد. علاوه بر این، در حوزه توسعه زیرساخت، اعم از همکاری در پروژههای زیربنایی، مانند حمل و نقل و ارتباطات، زمینه وجود دارد اما در تجارت و سرمایه گذاری، با وجود دیدارهای مکرر و رفع موانع حقوقی، بانکی و گمرکی، در بخشهایی مانند نساجی، ساخت و ساز و کشاورزی پیشرفت چندانی صورت نگرفته است.
به نظر میرسد یکی از موانع اصلی در این زمینه، گذشته از بُعد مسافت و هزینههای حمل و نقل، مربوط به بیثباتی منطقهای و وضعیت ناپایدار امنیتی در افغانستان و پاکستان و تنش با هندوستان است که فضا را برای تحرکات اقتصادی و سیاسی ترکیه سخت کرده است.
در همین حال، ترکیه نیز با بحران اقتصادی، بدهی سنگین خارجی و ناتوانی در تامین سرمایه روبرو بوده و در رقابت با قطر، امارات، چین و دیگران، نتوانسته در بازار پروژههای پاکستان، سهم قابل توجهی به دست بیاورد.
ترکیه – پاکستان و معمای قبرس
طی چند سال گذشته و به ویژه در دوران مسئولیت عمران خان، تیم سیاست خارجی نهاد ریاست جمهوری ترکیه، به دنبال این بود که رضایت 4 کشور را برای به رسمیت شناختن استقلال دولت ترکهای جزیره قبرس به رسمیت بشناسد.
این چهار کشور عبارت بودند از پاکستان، بنگلادش، جمهوری آذربایجان و قطر. بر اساس یک تقویم محرمانه و توافق اولیه، قرار بر این بود که پاکستان چراغ اول را روشن کند و بنگلادش و دیگران نیز به دنبال او حرکت کنند.
اما با وجود اصرار و پافشاری آنکارا، پاکستان نهایتاً حاضر نشد تن به پذیرفتن چنین درخواستی بدهد. چرا که دولت پاکستان به این جمعبندی رسید که همراهی با دوست نزدیکی مانند ترکیه و حمایت از ترکهای قبرس، اهمیت بالایی دارد، اما پیامدهای سیاسی شناسایی دولت ترک قبرس، میتواند از جانب سازمان ملل متحد، آمریکا و اتحادیه اروپا، چالشها و دردسرهای بزرگی به دنبال بیاورد.
به همین خاطر، هدف مزبور مسکوت ماند و شواهد نشان میدهد که در دوره پیش رو نیز، پاکستان مهیای آن نیست که به درخواست اردوغان وارد چنین مسیری شود.
در پایان باید گفت: ترکیه در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه همواره تلاش کرده تا رابطه با پاکستان را به سطح استراتژیک برساند و در مجموع، در دوران عمران خان، اتفاقات موثری در روابط آنکارا – اسلام آباد روی داد. ولی هنوز هم روابط تجاری بین ترکیه و پاکستان، به سطحی نرسیده که بتواند آورده موثری برای اقتصاد بحران زده ترکیه به همراه بیاورد.
انتهای پیام/