به گزارش خبرگزاری تسنیم از قشم، در دل چالشهای زیست محیطی دنیای امروز، داستانهایی الهامبخش از تلاشهای مردمی و گروههای محلی مانند "ناتوران خمیس" در ساحل شیبدراز قشم، بارقههای امید را روشن میکنند و نقش بیبدیل جوامع محلی را در حفاظت از گنجینههای طبیعی به نمایش میگذارند.
اهمیت حیاتی حفاظت از لاکپشتهای پوزه عقابی
لاکپشت پوزه عقابی (Eretmochelys imbricata) که به دلیل شکل منقار گونهاش به این نام خوانده میشود، طبق طبقهبندی اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در وضعیت "به شدت در خطر انقراض" (Critically Endangered) قرار دارد. این گونه نه تنها به دلیل زیبایی منحصر به فرد لاک خود مورد توجه است، بلکه نقش اکولوژیکی بسیار مهمی در سلامت اکوسیستمهای دریایی، به ویژه صخرههای مرجانی، ایفا میکند.
لاکپشتهای پوزه عقابی عمدتاً از اسفنجهای دریایی تغذیه میکنند و با مصرف این اسفنجها، به کنترل رشد آنها کمک کرده و فضای لازم را برای رشد مرجانها فراهم میآورند.
این عمل به حفظ تنوع زیستی و پویایی صخرههای مرجانی که خود زیستگاه هزاران گونه دریایی دیگر هستند، حیاتی است.
انقراض این لاکپشتها میتواند به تخریب گسترده صخرههای مرجانی و در پی آن، فروپاشی زنجیره غذایی و کاهش شدید اکسیژن جو منجر شود که عواقب فاجعهباری برای حیات دریایی و حتی انسان خواهد داشت.
عوامل تهدیدکننده لاکپشتهای پوزه عقابی
شکار بیرویه: لاک زیبا و طرحدار این لاکپشتها، آنها را هدف اصلی شکارچیان برای استفاده در صنایع جواهرسازی (به ویژه در اروپا و آسیا) قرار داده است.
برداشت تخمها: تخمهای این لاکپشتها نیز برای مصارف دارویی و غذایی مورد سرقت قرار میگیرند.
تخریب زیستگاه: توسعه بیرویه سواحل، آلودگی دریاها با زباله و پلاستیک، و تغییرات اقلیمی که منجر به بالا آمدن سطح آب دریا و از بین رفتن سواحل تخمگذاری میشود، از دیگر تهدیدات جدی هستند.
صید ضمنی: گرفتار شدن در تورهای ماهیگیری نیز سالانه تعداد زیادی از این لاکپشتها را به کام مرگ میکشاند.
بلوغ دیررس: لاکپشتهای پوزه عقابی ماده حداقل 20 سال زمان نیاز دارند تا به بلوغ جنسی برسند و تنها تعداد کمی از نوزادان به سن بلوغ میرسند (حدود 1 در 1000). این چرخه طولانی تولید مثل، آسیبپذیری آنها را در برابر تهدیدات افزایش میدهد.
ناتوران خمیس نمونه قدرت گروههای مردمی در حفاظت از محیط زیست
در مواجهه با این تهدیدات گسترده، نقش گروههای مردمی و جوامع محلی به عنوان خط مقدم حفاظت از محیط زیست، حیاتی و بیبدیل است.داستان گروه "ناتوران خمیس" در روستای شیبدراز قشم، نمونهای درخشان از این مشارکت است. از سال 1381، این گروه از جوانان بومی با درک اهمیت لاکپشتهای پوزه عقابی و خطراتی که آنها را تهدید میکند، دست به کار شدهاند.
«ناتوران خمیس» (به معنی محافظان لاک پشت) با کمک سازمان محیط زیست به جمع آوری تخم لاکپشت و دفن مجدد آنها در محلی تحت کنترل و قابل حفاظت اقدام میکنند. لاک پشتهای پوزه عقابی از اوایل اسفندماه تا اواخر اردیبهشت برای تخمگذاری به ساحل شیب دراز میآیند و بچههای این لاک پشتها نیز از اوایل خرداد تا اواسط تیرماه سر از تخم بیرون میآورند.
اقدامات ناتوران خمیس
ایجاد مکان امن برای تخمگذاری: آنها با ساخت مکانی امن در ساحل، تخمهای لاکپشتها را از دزدیده شدن توسط حیوانات دیگر و همچنین برداشت غیرقانونی توسط انسانها محافظت میکنند.
مراقبت و نظارت: این گروه به صورت مستمر بر سواحل تخمگذاری نظارت دارند و از تخمها تا زمان سر از تخم درآوردن نوزادان مراقبت میکنند.
افزایش آگاهی: فعالیتهای آنها به افزایش آگاهی عمومی در میان مردم محلی و گردشگران درباره اهمیت حفاظت از این گونه ارزشمند کمک شایانی کرده است.
اهمیت فعالیت گروههای مردمی در حفظ محیط زیست
دانش بومی: جوامع محلی دارای دانش عمیق و ارزشمندی از اکوسیستمهای منطقه خود هستند. این دانش بومی میتواند مکمل تحقیقات علمی باشد و راهکارهای مؤثری برای حفاظت ارائه دهد.
حس مالکیت و مسئولیتپذیری: مشارکت مستقیم مردم در پروژههای حفاظتی، حس مالکیت و مسئولیتپذیری را در آنها تقویت میکند. وقتی مردم احساس کنند که صدایشان شنیده میشود و تلاشهایشان مؤثر است، با انگیزه بیشتری برای حفظ منابع طبیعی خود تلاش میکنند.
پایداری بلندمدت: پروژههای حفاظتی که با مشارکت جوامع محلی انجام میشوند، به دلیل حمایت و تعهد مردم، از پایداری بیشتری در بلندمدت برخوردارند. این گروهها میتوانند به عنوان پل ارتباطی بین سازمانهای دولتی و مردم عمل کنند.
توسعه پایدار: حفاظت از گونههای در خطر انقراض و زیستگاههای آنها میتواند منجر به توسعه اکوتوریسم و ایجاد فرصتهای اقتصادی پایدار برای جوامع محلی شود، که این خود به کاهش فشار بر منابع طبیعی کمک میکند.
مقابله با تهدیدات محلی: گروههای محلی میتوانند به طور مؤثرتری با تهدیدات محلی مانند شکار غیرقانونی و آلودگی مقابله کنند، زیرا حضور مستمر و شناخت کاملی از منطقه دارند.
کلام آخر
حفاظت از لاکپشتهای پوزه عقابی و سایر گونههای در خطر انقراض، مسئولیتی جهانی است که نیازمند همکاری دولتها، سازمانهای بینالمللی، متخصصان و به ویژه جوامع محلی است.
داستان "ناتوران خمیس" در قشم، گواهی بر این حقیقت است که با اراده، تعهد و مشارکت آگاهانه مردم، میتوان گامهای بزرگی در مسیر حفاظت از محیط زیست برداشت. حمایت و تقویت این گروههای مردمی، نه تنها به حفظ گونههای ارزشمند کمک میکند، بلکه الگویی برای توسعه پایدار و همزیستی مسالمتآمیز انسان با طبیعت ارائه میدهد.
انتهای پیام/7558