به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، سید حسین فدایی از جمله کسانی است که کار خود را در حوزه تئاتر از دهه 70 آغاز کرده است و تاکنون در بسیاری از جشنوارهها مقامهایی را کسب کرده، این هنرمند تئاتر کشورمان چندی پیش میهمان دفتر خبرگزاری تسنیم در مشهد مقدس بود، فرصت را غنیمت دیدیم تا در گفتوگویی برخی دغدغههای امروز این هنرمند را از وی جویا شویم.
فدایی حسین با قبول دعوت و حضور در دفتر خبرگزاری از پیشینه کار خود و برخی دغدغههای امروز خود با ما سخن گفت، متن این گفتوگو به قرار زیر است.
تسنیم: با سلام؛ بفرمایید کار خود را در حوزه تئاتر از چه زمان آغاز کردید و این آغاز در چه فضایی رخ داد.
فدایی حسین: ورود من به حوزه تئاتر با فعالیتم در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان قم بود که به سالهای 51 تا 58 باز میگردد، از آن زمان وارد حوزه تئاتر شدم و با راهاندازی اداره نمایش در این کانون به طور عملی فعالیت خود را در این حوزه آغاز کردم، از همان زمان کار تئاتر را با دانشآموزان نیز شروع کردم.
با تشکیل دفتر نمایش بچههای مسجد در حوزه هنری قم از آنجا که عضو حوزه هنری بودم فعالیت خود را بیشتر کردم اما به خاطر دارم که در آن زمان به شدت با کمبودها و مشکلاتی مواجه بودیم چون فضای مسجد برای اجرای نمایش مناسب نبود و نمیشد در مسجد که مکان عبادت بود تئاتر اجرا کرد، به همین دلیل بر آن شدیم تا با توسعه تفکر مسجدی در تئاتر زمینه چنین فعالیتی را ایجاد کنیم.
نخستین فعالیت من در آن دفتر تولید آن دسته از متون دینی بود که بتواند مخاطبان را به خود جذب کند و تا پایان حیات آن دفتر 13 مجلد نمایشنامه منتشر شد که در هر سه جلد نمایشنامه مذهبی از نویسندگان صاحب نام وجود داشت.
تسنیم: چه چیز سبب شد از فضای تئاتر کودک به تئاتر بزرگ سال قدم بگذارید؟
فدایی حسین: پس از آن حوزه تئاتر کودک را بسیار جدی دنبال کردم تا این که با آغاز جشنواره دفاع مقدس و برگزاری نخستین دوره از آن به کار بزرگسالان وارد شدم چون بحث جنگ و دفاع مقدس چیزی بود که به دلیل تعلقاتی که به آن داشتم برایم جذابیت داشت.
دفاع مقدس فضایی داشت که با آن آشنا بودم و همین آشنایی با حال و هوای جبههها بود که من را به نوشتن و کار کردن در این حوزه ترغیب کرد و در آن زمان نیز با پیوند عاشورا و دفاع مقدس در نوع خود کار تازهای آغاز کردم.
همیشه در کارهایی که داشتم ارتباطی میان جنگ و اعتقادات مذهبی دیده میشد و این جریان در کارهای بعدی من هم ادامه پیدا کرد، در «تپه تپه افلاک» باز هم بحث جنگ و عاشورا به هم پیوند میخورد و این چیزی بود که در کار بزرگسال دنبال آن بودم و برایم اهمیت داشت.
تسنیم: ایده "بانوی بینشان" از کجا در ذهن شما طنینانداز شد و این کار چه نقاط قوتی داشت؟
فدایی حسین: پس از آن جشنوارههای دیگری در خوزستان، قم و تهران تحت عنوان جشنوارههای نمایشی بچههای مسجد برگزار شد، آن زمان که در نیمه دهه هفتاد بود با نویسندههایی که عرق مذهبی داشتند صحبت کردیم و اعلام آمادگیهایی شد تا به نوشتن پیرامون موضوعات مذهبی مشغول شویم.
پس از آن در سفری که به حج داشتم و درست پس از برگشت در عرض یک ماه نمایشنامهای با عنوان "بانوی بینشان" نوشتم که نخستین کارم در این زمینه بود و فضای آن فضایی بود که در بقیع تجربه کرده بودم.
پس از آن در مراحل تولید بانوی بینشان در طراحی دکور و لباس موارد بسیاری در نظرم بود که باید در ساخت آن مورد توجه قرار میگرفت اما آنچه برای اجرای این نمایش بسیار موثر و مفید به نظرم رسید استفاده از تعزیه در قالبی بود که بتواند مخاطب را به نمایش نزدیک کند، از تعزیه در این نمایش استفاده کردیم و با این حال قابلیتهای تئاتر را نیز حفظ کردیم.
تسنیم: آیا تئاتر با محتوای مذهبی و در قالب تعزیه تجربهای موفق بود؟
فدایی حسین: پس از آن نمایش "خورشید کاروان" که سالهای پیش اجرا شده بود را اجرا کردم و به خاطر دارم که تماشای این نمایش بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت تا اندازهای که شاهد بودیم کسانی به سالن نمایش میآمدند که تا پیش از آن فکر میکردند تئاترتنها متعلق به دسته خاصی از مردم است.
تسنیم: بانوی بینشان و کارهای دیگر شما در این زمینه چه تحولی در تئاتر ایجاد کرد؟
فدایی حسین: بانوی بینشان اتفاق عجیبی در اجرا ایجاد میکرد و رابطهای که میان تماشاگر و شخصیتها برقرار میشد تا آن زمان تجربه نشده بود، در واقع تماشاگر تئاتر که همیشه با نوعی فیلتر با نمایش روبرو میشد در این نمایش به اجرای و نحوه اجرا میپیوست و بدون این که جلوی خود را بگیرد در جریان نمایش قرار میگرفت و میدیدیم که به راحتی اشک میریزد.
این تجربه ما را بر آن داشت تا در این باره سرمایهگذاری بیشتری بکنیم، پس از آن در سفری که به لبنان داشتم با حضور در کنار قبر حضرت رقیه(س) نمایشنامهای متناسب با آن فضا به ذهنم رسید، چون حضرت رقیه (س) طفل کوچکی بودند این موضوع به ذهنم رسید که میشود نمایشنامهای از ایشان برای کودکان بنویسم و پس از آن کاری با این مضمون نیز نوشتم.
تسنیم: آیا تئاتر در قالب تعزیه مخالفانی هم داشت؟
فدایی حسین: در آن زمان انتقاداتی از سوی اهالی تئاتر به کار ما میشد و این که عدهای میگفتند این کاری تئاتری نیست که اجرا میشود و بیشتر به نوعی تعزیه خوانی شباهت دارد، این انتقاد را پذیرفته بودم اما از آنجا که هدف من و دوستانم در آن زمان آوردن مخاطب به سالن نمایش بود به کار خود در همین قالب ادامه دادیم اما از سوی دیگر به شخصه چون کار تئاتری انجام میدادم به نظرم رسید باید برای اهالی تئاتر هم پاسخ درخوری داشته باشم.
پس از آن تلاش کردم برای تحول در کار خود و به نوعی ورود به حوزههای دیگر از آن فضایی که در تئاتر ایجاد کرده بودیم تا حدودی فاصله بگیرم در آن زمان میدیدم که این نوع تئاتر مخاطب خود را دارد و بهتر است دنبال حوزههای دیگر رفت.
تسنیم: چه چیز سبب شد از تکرار در قالبی که خود بانی آن بودید فاصله بگیرید؟
فدایی حسین: حیات هنر وابسته به نوآوری و خلاقیت است و به همین خاطر به نظرم رسید که باید تحولی در فضای هنری خود ایجاد کنم، تغییر داستان و قالب اجرایی مواردی بود که باید در این تحول ایجاد میشد، از سویی دیگر به نظرم این کار تا حدودی تأثیرات موقتی داشت و زمان آن بود که تحولی معنادار در مخاطب خود ایجاد کنیم.
همواره این پرسش را مطرح میکردم که عاشورا چه تأثیری در ما گذاشته است و به نظرم میرسید که این اثرگذاری باید تا مدتها در ذهن مخاطب اثرگذار باشد، نتیجهای که گرفتم آن بود که فراتر از تاریخ به دنبال دیدگاههایی تازه از وقایع تاریخی باشیم.
پس از آن به سمتی متمایل شدم که ضمن تئاتری بودن و جذب مخاطبانی از همه اقشار جامعه بتواند تأثیرگذاری بسیاری در عوام داشته و در عین حال تئاتر هم به شمار آید، نمایشهایی که با این رویکرد جدید نوشتم پس از "مسافران کوفه" بود و در این کار با تئاتری مواجه بودیم که ابتدا، میانه و پایانی داشت و سعی من بر این بود تا نسبت به تاریخ دیدی تازه داشته باشم.
از آن زمان به نظرم رسید باید برای کار در فضایی که دراماتیزه شده باشد عناصر تئاتری بیشتری لحاظ شود و به همین دلیل بود که کار خود را به سمت فضاهای متفاوتی بردم.
گفتوگو از سید نوید موسوی
انتهای پیام/