"چرا بورس این روزها مدام افت می کند؟"؛ شاید این پرسش مهمترین دغدغه این روزهای فعالین بازار سرمایه و سرمایه گذاران بورسی باشد؛ آن هم در شرایطی که خیلی ها سال 95 را سال رونق بورس پیش بینی می کردند و بر این باور بودند که سرمایه گذاری در بوس باید اولویت نقدینگی باشد.
با این وجود دستکم در بهار امسال این خواب تعبیری نداشته است و معامله گران بورسی شاهد افت بیش از 8 درصدی شاخص بورس و نزول آن از ارتفاع 80 به 73 هزار واحد در سه ماه اول سالجاری و نیز کاهش ارزش سهام شرکتها در بازار اوراق بهادار کشور بوده اند.
شاید در وهله اول در پاسخ به چرایی افت مدام این روزها و دلیل گرمازدگی بورس در فصل بهار باید گفت هیجان حاکم بر معاملات سهام مشکل امروز و دیروز بورس نیست و با وجود گذر عمر حدود 50 ساله از تاسیس بازار سهام در کشور، از هیجان حاکم بر معاملات و در حاشیه قرار گرفتن منطق و تحلیل در دادوستدها نه تنها کاسته نشده است بلکه می توان از این موضوع به عنوان آفت کهنه و ظاهرا بدون راه حل بازار یاد کرد.
اما با گذر از این موضوع باید گفت در همه جای دنیا از بورس به عنوان آیینه و نبض اقتصاد یاد می شود و بر این اساس نبض نامنظم این روزهای بورس هم حکایت از ادامه رکود اقتصادی و تداوم مشکلات حاکم بر صنایع و بنگاههای تولیدی دارد.
با این وجود شاید باید موضوع قابل بیان و تاکید دیگر در توجیه ناخوش احوالی این روزهای بازار سرمایه را در برآورده نشدن انتظارات سهامداران از اجرای برجام و رفع تحریمها جستجو کرد؛ چرا که در حال حاضر بازار سهام کشور به نوعی بیواکنشی نسبت به موضوعات پیرامون برجام مبتلا شده است و گویا انتشار خبرها و شایعات ماههای گذشته مبنی بر حضور گسترده سرمایه گذاران خارجی برای فعالیت در صنایع کشور بویژه در گروه خودرویی ها گوش و چشم معامله گران را از شنیدن و دیدن اتفاقات مثبت برجام پر کرده و کند شدن روند اجرایی برجام و رفع تحریم ها نیز مزیدی بر علت بی حوصلی و بی رونقی معاملات بورس شده است.
همچنین همانطور که اشاره شد با انتشار خبر اجرای برجام از دیماه سال گذشته، بسیاری از سهامداران با خوشبینی مفرط به توافق هستهای وارد بورس شدند و حالا برآورده نشدن انتظارات سهامداران از رفع تحریمها در این بازه زمانی باعث خروج آنها از گردونه معاملات و انجماد نقدینگی در بورس شده است که این موضوع خود بیان کننده دلیل دیگری بر مشکلات کنونی بورس از جمله نگاه کوتاه مدت به معاملات برای کسب سود است؛ آن هم در بازار سرمایه ای که ذاتا وظیفه تامین مالی صنایع و بنگاهها را در میان و بلندمدت به عنوان رسالت به دوش می کشد و نباید برای کسب سود در آن بی حوصله و کم صبر بود.
افزون بر این باید از فصل مجامع نیز به عنوان یکی دیگر از عوامل ادامه ریزش های این روز های شاخص و قیمت سهام شرکتها در بورس یاد کرد که جدای از موضوع گزارشات نه چندان مناسب شرکتها می توان گفت همواره در فصل مجامع بهطور سنتی بازار سهام روند ریزشی در پیش می گیرد که این روزها بیشتر سهامداران به دلایلی از قبیل تقسیم سود اندک، ترجیح شرکتها به عدم تقسیم سود نقدی برای انباشته کردن سود و در مواردی چون افزایش سرمایه و همچنین تاخیر در سود پرداختی شرکتها ترجیح میدهند قبل از برگزاری مجامع از سهم خارج شوند و اقدام به فروش سهام خود کنند که این موضوع موجب افزایش فشار فروش در بورس و در پی آن کاهش قیمتها و در نهایت افت شاخص می شود.
از سوی دیگر نباید از فشار فروش برای تسویه اعتبارات هم به عنوان پای ثابت دلایل افت معاملات بورس در پایان هر ماه غافل شد؛ چرا که سهامدارانی که از طریق اعتبارات کارگزاریها وارد بازار شدهاند هم در این مدت باید به فکر تسویه اعتبارات خود باشند و هم این که چون ریسکپذیری کمتری دارند، در زمان افت قیمتها در بورس احساس خطر بیشتری میکنند و با نقد کردن سهام، سرمایه خود را از بازار خارج میکنند که در برخی موارد به تشکیل صف فروش و نیز دامن زدن به ادامه روند ریزشی شاخص و قیمتها کمک می کند.
افزون بر این؛ یکی دیگر از موضوعاتی که این روزها با بی اعتنایی معامله گران به آن روند حرکت شاخص بورس در جاده کاهشی ادامه دارد موضوع کاهش نرخ سود بانکی است که با انتشار خبر کاهش آن از 18 به 15 درصد بازار سهام واکنشی به آن نشان نداده است و تنها زمانی می توان کور سوی امید را در اثرپذیری مثبت بورس از کاهش نرخ سود بانکی دید که در گام نخست نرخ تسهیلات بانکی نیز بلافاصله کاهش پیدا کند و در گام بعد، بدون وقفه و در اندک زمانی صنایع و بنگاهها بتوانند از آن بهره مند شود.
در مجموع شاید بتوان در پاسخ به پرسش چرایی ادامه افت این روزهای بازار سرمایه به صورت مختصر این عوامل را یاد آور شد که تداوم بیتوجهی به تحلیل در معاملات سهام و دادوستد بر اساس هیجان، ادامه لیدری گروه خودرویی در بورس هم در روزهای مثبت و هم منفی آن هم پایه خبرها و شایعات، رفتار سنتی بازار سهام در ماه رمضان، نزدیک شدن به روزهای اوج برگزاری مجامع، برآورده نشدن انتظارات از تغییرات بنیادی در اقتصاد و دوران پسابرجام، افت جهانی قیمت برخی کالاها و کند شدن روند اجرایی برجام و رفع تحریم ها موجب شده تا نسبت به هفته های گذشته بیم ها در بازار سهام پر رنگ تر و امیدها کمرنگ تر جلوه کند ...
* مهدی حاجی وند
انتهای پیام/