به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرمآباد، شور و غوغای حسینی شیعیان هرساله در ایام محرم و فصل ماتم حسینی وصفنشدنی است، مردم استان لرستان با اجرای شیوههای عزاداری خاص خود در این ایام ارادت خود را به امام حسین(ع) به اثبات میرسانند؛ آیینهای سنتی روز عاشورا در لرستان روایت گر عاشقانهای حزنانگیز است که از سر تا پای گلی مردمان این دیار نمایان است.
استان لرستان با کهنترین پیشینه تاریخی، آداب و رسوم دیرینهای در عزاداری سرور و سالار شهیدان دارد و مردم این استان آئینهای خاصی را در ماه محرم و صفر برگزار میکنند که باگذشت سالیان سال هنوز به دنبال عزاداری با همان شیوه سنتی خود هستند.
لرستان غرق در ماتم
چند روز قبل از ماه محرم جوانان و نوجوانان خیمهها و تکیههایی با شیوه سنتی برپا میکنند و علم عزاداری، زنجیر، چهلچراغ، بلندگوها و طبلها را برای عزاداری امام حسین(ع ) آماده میکنند، سطح محلات را با نصب پرچمهای مشکی سیاهپوش میکنند و شهر حال و هوای عاشورایی و رنگ ماتم به خود میگیرد.
محرم حزن و اندوهی در میان مردم به ارمغان میآورد که مملو از عشق، علاقه و تفکر در مسیری است که با ایثار، شهادت و آزادگی گرهخورده است؛ با شروع ماه محرم مردم این استان بهویژه جوانان برای عرض ارادت به امام حسین(ع) با تشکیل هیئتهای نوحهسرایی، سینهزنی و زنجیرزنی در خیابانها و کوچهها به عزاداری میپردازند.
اگرچه تفاوتهای اندکی میان نوع عزاداری مردم در شهرستانهای مختلف استان لرستان وجود دارد اما همه مردم این استان به یک شیوه عزاداری میکنند که تفاوتهای بسیار زیادی با نوع عزاداری دیگر اقوام دارد؛ در این ایام زنان با تشکیل جلسات خانگی و روضهخوانی به سوگواری میپردازند و مردان در حسینیهها، تکایا، خیمهها و در سطح خیابان بهصورت دستههای سینهزنی و زنجیرزنی گرد هم میآیند و عزاداری میکنند.
هفتم محرم روز "تراش عباس"
آئینها و سنتهای مختلفی در این ایام در استان لرستان برگزار میشود که یکی از این سنتها «تراش عباس» است که در روز هفتم محرم انجام میشود؛ در این روز مردم لرستان به حمام رفته و پس از اصلاح سروصورت و نظافت کامل، لباسهای تمیز میپوشند.
روز بعد عدهای از جوانان هیئات مذهبی استان اقدام به جمعآوری هیزم برای افروختن آتش در صبح عاشورا میکنند تا در روز عاشورا عزادارانی که درگِل میافتند خود را برای به جای آوردن آئین عزاداری خشک کنند.
چهلمنبر آیین روز تاسوعا
چهل منبر یکی دیگر از آئینهایی است که در روز تاسوعا توسط زنان خرمآبادی انجام میشود، در این روز زنان با پای برهنه و نقاب بر صورت به یاد اسارت عمه سادات حضرت زینب(س) این مراسم را بهجای میآورند.
در این روز زنان در مکانی مشخص نیت کرده و با در دست داشتن 40 شمع مسافت رسیدن به محله باغ دختران خرمآباد را طی میکنند تا شمعها را در 40 منبر یا خانههایی که درب آنها باز است روشن کنند.
در انجام این آیین زنان مهر سکوت بر لب میزنند و تنها به راز و نیاز با معبود یکتای خود میپردازند تا نیازها و حاجت آنها برآورده شود.
نوای حزنانگیز"چمرونه"
ارادت و عشق مردمان این دیار به سیدالشهدا و خاندانش روح همه لرستانیها را به تسخیر خود درآورده است و سرما، گرما، تابستان و زمستان برای آنها معنا ندارد، غم و ماتمی که فضای استان را احاطه میکند مردم را به کوچهها و هیئات میکشاند؛ نواختن آهنگ حزنانگیز چمرونه آغاز مراسم عزاداری روز عاشورا در خرمآباد است، صدای ساز و دهلی غمناک که مردم را به تجمع برای عزاداری سرور و سالار شهیدان فرامیخواند.
در روز تاسوعای حسینی جوانان هیئات به تدارک آماده کردن خاک ویژه عزاداری روز عاشورا میپردازند، خاک تمیزی که عاری از هرگونه آلودگی باشد را تهیه میکنند و پس از غربال و الککردن در حوضچههای مخصوصی که با آجر آمادهشده قرار میدهند و با بطریهای گلاب تزئین میکنند.
گِل مالی آیین دیرینه لرستان
هیزمهایی که توسط جوانان هیئت جمعآوریشده بهصورت کپه در کنار حوضچهها انباشت میشود، صبح روز عاشورا قبل از طلوع آفتاب ناله جانگداز ساز و دهل "چمرونه" شروع به نواختن میکند، خاکی که در حوضچهها قرار دارد را با آب گرم و گلاب مخلوط و به گِل تبدیل میکنند، هیزمها را برمیافروزند سپس اعضای هیئت یکی پس از دیگری در گل غلط میخوردند و برای خشک شدن در کنار آتشی که روشن کردهاند قرار میگیرند، پس از خشک شدن بر سرو سینه میزنند و هی رو هی رو گویان به عزاداری میپردازند.
برخی دیگر از عزاداران تنها سروصورت، دو کتف و شانه خود را گِل میزنند، گل زدن توسط همه اقشار و هر رده سنی انجام میشود، پیشینه این آیین مربوط بهپیش از اسلام است؛ در ایران پیش از اسلام برای برگزاری مراسم سوگ بزرگان، عزیزترین درگذشتگان، جوانان و قهرمانان مردم به نشانه غم و ماتم خود را آغشته به گل میکردند و در لرستان این آئین در سوگ سرور و سالار شهیدان و یاران باوفایش انجام میشود.
روش سینه زنی در خرمآباد به این صورت است که اول نشسته و با یک دست سینه میزنند بعد وقتی نوحهخوان فریاد میزند "ای وا شهیدان به دشت کربلا"، همگی سرپا میایستند و ضمن جواب دادن به نوحهخوان در مقابل هم با دو دست به سینه میزنند و گردوغباری که از سینه زدن هیئتهای عزاداری به آسمان بلند میشود آرام آرام روی چهره همه عزاداران مینشیند.
گرد ماتم بر چهره عزاداران حسینی
سوگواری مردم در قالب دستههای سینهزنی و زنجیرزنی تا ظهر عاشورا ادامه دارد و افرادی که نذر دارند در مسیر حرکت هیئتها گاو یا گوسفندی را قربانی میکنند و این بدان معناست که عزاداران و افراد هیئت شام یا نهار را در خانه نذرکننده صرف میکنند.
بعدازظهر عاشورا در گویش محلی به آن طوق اشگس گفته میشود، طوق نمادی است از علم حضرت ابوالفضل(ع) (علمدار کربلا) که در عزاداریهای مرسوم در برخی از نقاط استان برافراشته میشود و سنتی موسوم به "علم برداری" یا "علمگردانی" نیز در این زمینه مرسوم است.
این علم تا ظهر عاشورا بهوسیله عزاداران حاجتمند حمل شده و درنهایت در پایان ظهر عاشورا به نشانه افتادن علم حضرت عباس(ع) قسمتهای مختلف آن از هم جدا میشود که در اصطلاح به این عمل "طوق اشگس" میگویند.
مراسم عزاداری پس از نماز ظهر عاشورا به پایان میرسد و عزاداری مردم لرستان از عصر عاشورا به مدت سه شب با انجام مراسم شام غریبان که عزاداران یک دستار سیاه مخصوص بهنام کت را به سر و گردن و شانههای خود میپیچانند در عزا شرکت میکنند و با روشن کردن شمع برای غریبی یاران و اصحاب امام حسین (ع) این مراسم به پایان میرسد.
به گزارش تسنیم آئین سوگواری مردم خرمآباد با شماره ثبت 53 در فهرست آثار ملی کشور ثبتشده است.
گزارش از فاطمه بیرانوند
انتهای پیام/