لرستان|گورستان کهن الیگودرز؛ "شیرسنگی" نماد دلاورمردی قوم بختیاری

به گزارش خبرگزاری تسنیم از الیگودرز، همانگونه که در زندگی اجتماعی واقعیت‌هایی همچون اختلاف طبقاتی، قشر بندی اجتماعی و جنسیت عامل بسیار تعیین کننده‌ای در زندگی افراد است رد این تفاوت‌ها را می‌توان در گورستان هم دید، جایی که انسان برای ماندگاری نام خود مصالح را به کمک می‌طلبد تا یاد بودی از زندگی پر فراز و نشیبش را به یادگار بگذارد.

از قدیم الایام سنگ گورهای متنوعی برای مردگان به کار می‌رفته و گاهی نقوش حک شده بر سنگ‌ها، دنیایی از ناگفته‌ها را در دلخود پنهان داشته است؛ قبرستان روستای پز الیگودرز نیز یکی از قبرستان‌های قدیمی است که قدمت مقبره‌های "شیر سنگی" یا "برد شیرهای" آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد.

نصب شیر سنگی بر مزار چهره‌های سر شناس

قرار دادن شیر سنگی بر مزار چهره‌های سر شناس و بزرگان ایل یکی از آیین های عشایر بختیاری بوده تا یادآور تاریخ پر فراز و نشیب این قوم باشد؛ شیر در فرهنگ اقوام ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و مجسمه‌های شیر سنگی الیگودرز که به نماد شجاعت، رشادت، مردانگی این قوم به کار می‌رفته در  گویش بختیاری "برد شیر "گفته می‌شود و با توجه به جایگاه متوفی در نزد ایل در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شده است.

از آنجا که مردم این منطقه شیرسنگی‌ها را به نشان دلیر مردی بر روی قبر مردگان نصب می‌کردند این اشکال را تنها برای مردگان مرد به کار می‌بردند و برای متوفیان زن از سنگ قبرهای هم سطح با قبر استفاده می‌کردند.

انصاری کارشناس میراث فرهنگی شهرستان الیگودرز  در رابطه با نماد شیرسنگی هایی قبرستان اظهارداشت: کسی که  بر آرامگاهش شیرسنگی نصب می‌شد ویژگی‌های خاصی داشته به طوری که باید فرد چهل سال به بالا داشته باشد چون در ایل بختیاری مرد چهل ساله را مرد کامل، پخته و جا افتاده می‌دانند.

وی افزود: متوفی در این قوم باید دارای خصلت‌هایی چون کدخدایی، مردانگی، جنگاوری، دلاوری، بزرگی ومنش، افتادگی، مهمان نوازی، اخلاق نیک و ایمان می‌بود تا شیرسنگی بر آرامگاهش نصب شود.

وجود شیر سنگی‌های متعدد در قبرستان پز الیگودرز

خداد حسنی دهیار روستای پز الیگودرز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهارداشت: قبرستان پز یکی از قبرستان‌های قدیمی شهرستان الیگودرز است و مقبره امامزاده شامیان در این قبرستان وجود دارد.

دهیار روستای پز الیگودرز به وجود شیر سنگی‌های متعدد در این قبرستان اشاره کرد و افزود: از سنگ قبرهای شیر سنگی تنها برا مقبره مردکان به کار رفته است و نماد شیرمردانی است که از این دیار فوت کرده‌اند.

عباس جمشیدوند رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری الیگودرز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در رابطه قبرستان روستای پز الیگودرز اظهارداشت: شیر سنگی یا برد شیرهای موجود در این منطقه  مربوط به از اواخر دوره قاجار بوده  است.

وی افزود: قدمت قبرستان باتوجه به سنگ نوشته‌های موجود در آن به زیر 300 سال می‌رسدکه نشان می‌دهد قبل از باب وشایع شدن نصب شیر سنگی این قبرستان موجود بوده است.

نصب شیر سنگی برای پاسداشت بزرگان قوم

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری الیگودرز عنوان کرد: قبل از شیر سنگی برای پاسداشت بزرگان قوم از اشکال هندسی هرم شکل یا تیر دروازه چوگان از جنس سنگ با ارتفاع 1.80 سانتیمتر برروی قبور خاص استفاده می‌شده است.

وی با اشاره به اینکه قبرستان روستای پز در منطقه رفت آمد وکوچ عشایر منطقه بوده است، بیان کرد: علت بزرگی این قبرستان این است که عشایر سعی می‌کردند مردگان خود را به آن محل انتقال داده تا بتوانند هرساله درحین عبور وکوچ از ییلاق لرستان به قشلاق خوزستان، مسجد سلیمان و دزفول به محل قبرستان مراجعه وبرای مردگان فاتحه ومراسم یادبود به جای آورند.

آیین قوم بختیاری برای مردگان

جمشیدوند گفت: در گذشته مردگان در بین عشایر بختیاری بسیار مورد احترام بوده به نحوی که برای جوانان وبزرگان وافراد خاص علاوه برنصب  شیر سنگی تا 7سال لباس سیاه به تن می‌کردند و بعضا تا آخر عمر  بسیاری پیراهن‌های سیاه خود را عوض نمی‌کردند.

وی تصریح کرد: سنگ تراشانی هم که اقدام به تراش شیر سنگی می‌کردند از خوانسار به این منطقه می‌آمدند ؛ استاد میرزا محمد افروغ از بزرگان وینگ تراسان بنام این دیار بود که ضمن تراش شیرسنگی فنون تراش آنرا به دیگران به ویژه به نوادگان وفرزندان خود آموزش می‌داد به طوری که در حال حاضر نسل‌های بعدی وی همچنان این حرفه را اگرچه با روش های جدید انجام می‌دهند.

گزارش از سکینه بیرانوند

انتهای پیام/م