به گزارش خبرگزاری تسنیم از ایلام، ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا آخرین شب پاییز را که درازترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار میمانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم میدارندو جشنهایی که در این شب برگزار میشود، یک سنت باستانی است از زمانهای گذشته تا به امروز در میان ایرانیان مرسوم بوده است.
این شب به زمان بین غروب آفتاب از 30 آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق میشود. ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن میگیرند. این شب در نیم کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش تر و طول شب کوتاه تر میشود.
واژهٔ یلدا ریشهٔ سریانی دارد و به معنای ولادت و تولد است. منظور از تولد، ولادت خورشید (مهر) است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام میلاد اکبر نام برده و منظور از آن را میلاد خورشید دانسته است.
«یلدا»،«میلادخورشید» و بنا به آنچه ابوریحان بیرونی از آن به « میلاد اکبر» نام میبرد، در استان ایلام نیز دارای آداب و رسوم مختص به خود است که «شِلی ملِی» و "پرقوچ بازی" نمونهای از سنن مردم ایلام در شب یلدا است.
کله کنجی، شله کینه، برجی برساق، نان خرمایی و مهیا کردن تنقلاتی نظیر گنمه شیره و کفله ذرات موارد از پذیرایی سنتی ایلامیها در شب یلدا است که توسط زنان و به صورت سنتی تهیه میشود.
تهیه غذاهایی از بوقلمون، گوسفند و پختن غذاهایی چون سبزی پلو و ماهی و قورمه سبزی و انواع تنقلات برای پذیرایی از میهمانان در شب یلدا در ایلام مرسوم و انجام میشود.
«شِلی ملِی»
در ایلام مرسوم است که در شب یلدا تعدادی از جوانان و نوجوانان پسر در ابتدای شب یلدا جمع شده و هر کدام یک چوب دستی برداشته و همگی به در منازل آبادی مراجعه و افراد جلوتر چند چوب دستی بر در منزل یا روی سیاه چادر نواخته و سپس یکصدا می گفتند : «شِلی ملِی» (به معنی طلب غذا و خوراکی) و عده ای دیگر و یا همگی ادامه می دادند: خال دقولی و این گونه طلب مواد غذایی از صاحب خانه میکنند.
صاحب منزل نیز مقداری آرد یا خرما و گاهی پول نقد به آنها میداد و آنها در آخر همه مواد غذایی را میان خود تقسیم و آردها را در بقالی محل فروخته و در عوض مواد غذایی خریده و بین خود پخش میکردند و در این آیین هیچگاه به در منزل کسانی که فقیر و بی بضاعت بودند نمیرفتند.
سنت کهن «شِلی ملِی» بدون شک ریشه در تاریخ منطقه دارد و بر این پایه انجام گرفته که به نوعی قهر طبیعت در زمستان که برف ها سنگین و یخبندان سخت و سیلابهای سهمگین و در نهایت گرسنگی و مشقت در پیداشت را به کنترل در آورده و به مهر و رافت تبدیل سازند و نوعدوستی به هم داشته باشند.
فال حافظ، قصه گویی و دور هم جمع شدن در خانه بزرگتر قوم و تکریم تازه عروس و دامادها توسط اقوام از سنن این شب است.
تسنیم، حفظ سنت یا عرف، الگوی گفتاری و رفتاری جاری در یک جامعه است، که از مقبولیت تناقص نمای همیشه قدیمی و همیشه تازه برخوردار است و به قولی « سنت نه تنها مشارکت همه جانبه افرادی است که زندهاند، بلکه مشارکت آنهایی است که زندهاند با کسانی که مردهاند و حتی با کسانی که قرار است در آینده زاده شوند».
نکته اساسی و بصیرت آمیزی است و یک میراث ابدی است که هم به صورت عمودی ( یعنی زمانی) و هم به صورت افقی(یعنی مکانی) در میان مردم یک حوزه تمدنی جاری و ساری است.
بکوشیم این سنت را برای حفظ هویت ایرانیان امروز حفظ کنیم.
انتهای پیام/ ع