فواد ایزدی کارشناس مسائل بین الملل و استاد دانشگاه تهران طی یادداشتی درباره بیانات روز گذشته رهبر معظم انقلاب درخصوص مذاکرات برجامی و اشاره ایشان بر لزوم پرهیز مذاکرهکنندگان از ورود به مذاکرات فرسایشی نوشت: در موضوع فرسایشی کردنِ مذاکرات توسط آمریکاییها و هدف آنها از اینکار و همچنین چرایی بهضرر بودنِ این اتفاق برای جمهوری اسلامی ایران 4 نکته وجود دارد؛ دلیل اول اینکه طرف مقابل علاقهمند به مذاکرات فرسایشی است و آمریکاییها احساس میکنند اگر بخواهند عملا به برجام برگردند، برجام امتیازی را روی کاغذ برای ایران داشت و زمان اوباما که آنها را خیلی اجرا نکردند و یکی از مشکلات برجام این بود که تعهدات آمریکاییها ضمانت اجرایی نداشت تا بخواهند به آن عمل کنند و ترامپ هم از آن خارج شد.
اکنون در دولت بایدن نیز این علاقه وجود ندارد تا به قولهایی که سال 2015 روی کاغذ دادند، عمل کرده و یا بهصورت جدی آنها را عملیاتی کنند؛ مذاکرات فرسایشی به عقب انداختن انجام تعهدات کمک میکند و آنها میگویند باید یک دورهی مذاکراتی را طی کنیم تا به زمانی برسیم که بخواهیم امتیاز بدهیم.
نکته بعدی اینکه آمریکاییها میخواهند از ایران در حوزه سیاست دفاعی، مباحث موشکی، سیاست خارجی و موضوعات منطقهای امتیازاتی بگیرند و متوجه شدند که راهحل گرفتن امتیازها نیز همین پای میز مذاکره بودن است؛ نکتهای که مقام معظم رهبری هم بیان فرمودند که "آنها میخواهند نظراتی را تحمیل کنند". ضمنا این نکته نیز وجود دارد که دیپلماتهای ما در 7-8 سال اخیر در ابتدا با قدرت و اسقامت خوبی کار را شروع میکنند ولی با گذر زمان، این استقامت بهتدریج کاهش مییابد. یکی از معاونین وزارت خارجه بعد از برجام گفت "ما به طرف مقابل اجازهی فکر کردن درباره مسائل موشکی را هم نمیدهیم"؛ همین فرد مدتی بعد در جلسات با آقای ظریف عنوان کرد که " وقتی طرف مقابل درباره مسائل موشکی ایران صحبت میکند که نمیتوانیم جلسه را ترک کنیم، و مجبوریم که بشنویم". طرف مقابل نوعی انعطاف را در تیم مذاکرهکننده دیده و نیاز به زمان دارد تا مذاکرات فرسایشی بشود؛ البته شاید تیم مذاکرهکننده هم تحت فشار برخی رؤسا در داخل کشور باشند که زودتر به نتیجه برسد. این فرسایشی بودن مذاکرات برای رسیدن به هدفِ گرفتن امتیاز در حوزههای غیرهستهای به آمریکاییها کمک میکند و به نفع ایران نیست.
مسئله بعدی نیز مشکلی است که دولت بایدن در داخل کنگره دارد؛ به فرض جناحی به نوعی معتقد است چارهای غیر از اینکه باید به برجام بازگشت، وجود ندارد و باید بهتدریج و طی یک دورهی فرسایشی به برجام بازگردیم، بسیاری در کنگره نیز همین موضوع را هم قبول ندارند و معتقد هستند مباحثی که روی کاغذ ذیل برجام نوشته شده نباید در عمل به ایران داده شود و دولت بایدن اگر بخواهد به این سمت برود، به او اعتراض میشود. ضمنا قدرتی که بایدن برای تعلیق برخی تحریمها دارد را هم خود کنگره به او داده و میتواند با تصویب یک قانون، آنرا محدود کرده و یا پس بگیرد و احتمال وتو کردنِ آن هم توسط بایدن مشخص نیست.
تعدادی از دموکراتها مانند چاکشومر که رئیس دموکراتها در سنا است و آقای باب منندز رئیس کمیسیون سیاست خارجی از چهرههای دکورات ضدایرانی هستند. این مشکلی است که دولت بایدن در کنگره با آن مواجه است و ضمن اینکه بخشی از لابی رژیم صهیونیستی فعال است و صهیونیستها، سعودیها و اماراتیها فعال هستند و فرسایشی شدنِ مذاکرات به این دلیل به آمریکاییها کمک میکنند تا بگویند ما کاری نکردیم و هنوز مذاکره خواهیم کرد تا بتوانند طراحی که به نفع خود دارند را بدون برخی مزاحمتهای داخلی پیش ببرند.
چهارمین دلیل نیز بحث انتخابات در جمهوری اسلامی ایران است؛ تعدادی از طیف دموکرات در دولت بایدن علاقهمند دارند تا در انتخابات تأثیر بگذارند و این هم خیلی پیچیده نیست. ما هم وقتی در آمریکا انتخابات بود میخواستیم فردی بر سرکار بیاید که کمتر روی ایران فشار بیاورد و دموکراتها الان میخواهند فردی بر سرکار بیاید که بیشتر به آنها امتیاز بدهد و آنها هم از ابزارهای تبلیغات و اقتصادی خود استفاده خواهند کرد. اگر بخواهند اصطلاحاً دوپینگ کنند، میتوانند مقداری پول آزاد کرده و برای اینکه این اقدام مؤثر واقع شود، نیاز است تا پروسه مذاکرات وجود داشته باشد تا مثلا مقداری پول آزاد شود؛ البته در دولت بایدن بر سر آزاد کردن پولِ محدود هم اجماع وجود ندارد و در اینباره بحث دارند.
ضمنا در حوزه سیاستگذاری نیز چند نکته باید مد نظر باشد؛ یکی اینکه ایران باید فعالیتهای هستهای خود را واقعا بدون محدودیت و به سرعت پیش ببرد؛ با توجه به عملیاتی تروریستی این هفته که در نطنز انجام شد و قبل از آن نیز ترور شهید فخریزاده رخ داد، برخی از اصلاحطلبان بسیاری از مواقع نمیخواهند اهمیت فعالیتهای هسته ای را درک کنند ولی طرف مقابل قدرت هستهای را میفهمد. فعالیتهای هستهای کشور باید بهشدت و بدون محدودیت سرعت بگیرد، این در گذشته وجود داشت که دولت حرفهایی میزد ولی یا در عمل انجام نمیداد و یا بهصورت محدود انجام میداد که باید حل بشود.
نکته بعدی نیز پیرامون مصوبه مجلس در اینباره است که دوباره به بهانهی اینکه مذاکره در حال انجام گرفتن است و فرسایشی میشود، دوباره عقب نیفتد و سه ماه به طرف مقابل فرصت داده نشود.
در نهایت نیز این موضوع که ایران آمادگی مذاکرات طولانی مدت را ندارد باید برای طرف مقابل تبیین بشود و باید درباره پروسهای که قبلا برای مذاکرات قبلی وجود داشت دقت بیشتری بشود؛ بعد از تجربه مذاکرات برجام درباره برخی خط قرمزهایی که توسط رهبری معظم انقلاب تعیین شده بود و از آن رد شدند، گفته شد "زورمان نرسید"؛ نباید این حالت رخ بدهد و در فرمایشات مقام معظم رهبری هم دیدیم که این مسائل باید بدون کوچکترین خللی با همان سبک تببین شود و اگر معلوم شد که طرف مقابل آمادگی توجه به دستورات رهبر انقلاب را ندارد، مذاکره و مذاکره فرسایشی کردن معنایی ندارد.
انتهای پیام/