به گزارش خبرگزاری تسنیم، عباس کلاهدوز در یادداشتی پیرامون ابلاغیه جدید شورای نگهبان درباره ثبت نام کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری نوشت: به دلیل بروز نبودن و نقصهای عدیده قانون انتخابات -که از میانه سالهای دهه 60 در حال اجرا بود- و ناکارآمدی آن به ویژه در قانون انتخابات ریاست جمهوری و چالشهایی که به واسطه این قانون برای نظام انتخاباتی کشور در حوزههای مختلف نظیر نابسامانی در ثبت نام از داوطلبان، تعیین کیفی و کمی مصادیق عمومی و اختصاصی شرایط داوطلبان، تخلفات انتخاباتی، شفاف سازی هزینههای کاندیداها و ... ایجاد شده بود، پس از آسیب شناسی کارشناسی نظام انتخاباتی کشور در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاستهای کلی انتخابات در تاریخ 24 دی 1395 در 18 بند توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد.
مهمترین محورهای این سیاستها شامل عدالت انتخاباتی، استفاده برابر از تبلیغات انتخاباتی، چگونگی هزینه کرد کاندیداها و شفاف سازی آن، پیشگیری از جرایم انتخاباتی، آموزش همگانی هنجاریهای انتخاباتی، شایسته گزینی در زمان ثبت نام، تعیین دقیق معیاریها و شاخصهای عمومی و اختصاصی داوطلبان بود که عملا دست قانونگذار را در راستای اصلاح قانون قبلی برای بروز کردن یک قانون جامع و کارآمد متناسب با شرایط کشور باز میکرد.
در این میان، شورای نگهبان در اجرای جزء 5 بند 10 این سیاستها که صراحتاً وظیفه تعریف و اعلام معیارها و شرایط برای تشخیص رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبّر بودن نامزدهای ریاست جمهوری بر عهدهاش نهاده شده بود، پس از بحث و بررسی کارشناسی در تاریخ 20 دی 1396 مصوبه از نظر گذراند که بر آن مبنا تعریف، معیارها و شرایط لازم را برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبّر بودن نامزدهای ریاست جمهوری مشخص کرد.
** چرا مصوبه سال 96 شورای نگهبان پاسخگوی نیازها نبود؟
اما به دلیل تعاریف کلی که قانون اساسی از رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبّر بودن دارد، به تبع مصوبه شورا در این خصوص نیز کلی نوشته شد و به عباراتی همچون "سوابق کافی و قابل ارزیابی در تصدی برخی مسئولیتها و مدیریتهای کلان، سن متناسب با انجام مسئولیتهای ریاست جمهوری، صلاحیت علمی لازم جهت ایفای وظایف ریاست جمهوری"اکتفا شد.
بر این اساس، مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم تلاش کرد که با تعیین مصادیق جزئی و کمّی تعاریفی نظیر سوابق کافی، صلاحیت علمی، سن متناسب و ... قانون انتخابات را در قالب طرحی با نام اصلاح موادی از قانون انتخابات ریاست جمهوری اصلاح کند تا حداقل بخشی از مشکلات نظام انتخاباتی کشور در عمدتا در انتخابات ریاست جمهوری را حل کند.
بهطور مثال به دلیل نقص قانون و عدم تعیین مدرک برای ثبت نام کنندگان، در دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری 1636 نفر ثبت نام کردند که از این میان، 27 نفر دارای مدرک نامشخص، 36 نفر ابتدایی، 114 نفر سیکل، 397 نفر دیپلم، 148 نفر کاردانی و 456 نفر مدرک کارشناسی داشتند؛ یعنی در انتخابات گذشته یک هزار و یکصد و هفتاد و هشت نفر از ثبتنامکنندگان ریاست جمهوری حتی حداقل مدرک ثبتنام -که در انتخابات مجلس شورای اسلامی، فوق لیسانس لحاظ شده- را نداشتند! به همین دلیل باید مکانیزمی تنظیم و وضع میشد تا این اشکال در انتخاباتهای بعدی ریاست جمهوری رفع شده و سازوکار منطقی و اصولی برای ثبتنام داوطلبان ریاست جمهوری به اجرا در میآمد.
ایرادات و اشکالات شورای نگهبان به مصوبه مجلس پس از چند بار رفت و برگشت میان شورای اسلامی و شورای نگهبان برطرف شد اما هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاستهای کلی نظام، موادی از این مصوبه را مغایر با سیاستهای کلی انتخابات دانست و عملاً طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات به قانون تبدیل نشد و مسکوت ماند تا همچنان ایرادات نیز باقی بماند و انتخابات 1400 نیز بر اساس همان قانون قبلی برگزار شود.
مهمترین ایراد این هیات به این مصوبه این بود که بر اساس جزء 5 بند 10 سیاستهای کلی انتخابات، «تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» باید «توسط شورای نگهبان» صورت گیرد و مجلس با توجه به صراحت این سیاستها، امکان ورود و قانونگذاری در این حوزه را ندارد و این امر اختصاصاً در صلاحیت شورای نگهبان قرار دارد.
** راهکار شورا برای رفع بخشی از مشکلات نظام انتخاباتی
در این بین شورای نگهبان -که فارغ از مساله شکلی ایجادشده در مورد صلاحیت مجلس برای ورود یا عدم ورود به این حوزه، محتوای مصوبه را خلاف شرع و قانون اساسی تشخیص نداده بود و از نگاه کارشناسی نیز رفع این مشکل را ضروری میدانست-، برای رفع انسداد مورد اشاره و برای اصلاح حداقل بخشی از مشکلات انتخابات ریاست جمهوری، پیشنهاد جدید و راهگشایی را ارائه کرد و مقرر شد که مصوبه سال 96 خود را که کلی و به جزئیات نپرداخته بود را اصلاح و عملا آن بروزرسانی کرد.
بر اساس مصوبه جدید شورای نگهبان، نه تنها مواردی به اصل 115 قانون اساسی درباره رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر بودن اضافه نشد که موجب تحدید اختیارات شورای نگهبان میشد بلکه عناوین کلی "سوابق کافی، صلاحیت علمی، سن متناسب و ..." شفاف و عینی شد و در نتیجه بر اساس اصلاح بهعملآمده از این پس داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری برای ثبت نام باید در بازه سنی 40 تا 75 سال باشند، حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا معادل آن باشند و سابقه تصدی حداقل 4 ساله در سمتهای مدیریتی کشور را که به طور کامل مصادیق آن ذکر شده را داشته باشد. برخورداری از این شروط، زمینهای است برای این که شورای نگهبان بتواند، شرایط مقرر در اصل 115 قانون اساسی یعنی رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبّر بودن و حسن سابقه را در این افراد احراز کند.
البته لازم به ذکر است که با توجه به حساسیت اعضای شورای نگهبان در خصوص حفظ حقوق مردم و اعتراض احتمالی برخی از افراد به عدم ثبتنام خود، امکان اعتراض افراد و بررسی شورای نگهبان درخصوص دارا بودن شرایط مذکور در این مصوبه پیشبینی شده تا ضمن ممانعت از ثبتنام افرادی که از صلاحیتهای حداقلی برای ورود به فضای رقابت ریاست جمهوری برخوردار نیستند، حقی نیز از افراد تضییع نشود.
این مصوبه به وزارت کشور به عنوان متولی اجرای امر انتخابات ارسال شده تا رافع بخشی از مشکلات امر مذکور در انتخابات باشد.
انتهای پیام/