به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از رسانههای جمهوری آذربایجان، در هفتههای اخیر، مشکلی در تأمین گاز به خانکندی(استپاناکرت) مرکز قرهباغ، جایی که هماکنون جمهوری خودخوانده ارمنی با مشارکت نیروهای حافظ صلح روسی در اختیار دارند، وجود داشته است.
جمهوری آذربایجان کنترل این سرزمین را در اختیار ندارد. ارمنستان و جمهوری خودخوانده قرهباغ عنوان کردند که خط لوله در منطقه تحت کنترل آذربایجان آسیبدیده و آذربایجان اجازه تعمیرات را نداده است.
آذربایجان این موضوع را یک مشکل فنی توصیف کرد و «اختلاف گازی» که حداقل دو هفته به طول انجامید منجر به احیای گاز در خانکندی پس از تعمیرات شرکت «آذریگاز» شد.
در این گزارش میخواهیم به سؤال «گاز در خانکندی و اطراف از کجا میآید و جمهوری آذربایجان چگونه خط لوله گاز را کنترل میکند؟» پاسخ دهیم.
گاز خانکندی توسط چه کسی تأمین میشود؟
در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق، گاز رسانی به خانکندی بر عهده جمهوری شوروی آذربایجان بود و خطوط گاز به مرکز قرهباغ از آغدام کشیده شد.
با این حال، در نتیجه مناقشه قرهباغ کوهستانی که در سال 1991 آغاز شد، گازرسانی به این منطقه متوقف شد. این به دلیل تخریب کامل زیرساختهای حملونقل گاز در طول جنگ است.
از آنجایی که این منطقه 30 سال است که تحت کنترل آذربایجان نبوده، گازرسانی به این منطقه توسط ارمنستان تأمین شده است.
در حال حاضر، آذربایجان به استثنای خانکندی و برخی از مناطق مجاور، کنترل مناطق آزاد شده از اشغال در نتیجه جنگ دوم قرهباغ را در اختیار دارد.
گازرسانی به قرهباغ در طول جنگ دوم قرهباغ قطع شد. با این حال، 12 روز پس از امضای اعلامیه آتشبس سهجانبه بین جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه در 10 نوامبر 2020، ارسال گاز به خانکندی از سر گرفته شد.
ارمنستان هنوز هم به مناطقی از قرهباغ که ارمنیها در آن زندگی میکنند، خدمات شهری از جمله گاز ارائه میکند.
بر اساس ارقام منتشر شده توسط وزارت زیرساخت و کنترل سرزمینی قرهباغ برای سال 2021، حجم سالانه حملونقل گاز در حدود 50 میلیون مترمکعب متغیر است.
گاز ارمنستان عمدتاً برای گرمایش تجاری، صنعتی و خانگی استفاده میشود.
ارمنستان گاز قرهباغ را از کجا تأمین میکند؟
ارمنستان که هیچ میدان گازی ندارد، برای واردات گاز طبیعی کاملاً به روسیه وابسته است.
ارمنستان سالانه به 2.5 میلیارد مترمکعب گاز نیاز دارد که بیش از 2 میلیارد آن از روسیه تأمین میشود.
اگرچه ایروان در سالهای اخیر به طور متوسط سالانه 400 میلیون مترمکعب گاز از ایران وارد کرده، اما این مقدار برای تأمین نیاز داخلی و کاهش وابستگی به روسیه بسیار ناچیز است.
ارمنستان گاز ایران را به صورت پایاپای میخرد و به ازای هر مترمکعب گاز وارداتی از ایران، 3 کیلووات برق به همسایه خود منتقل میکند.
گازپروم ارمنستان، یکی از شرکتهای تابعه گازپروم روسیه، تنها انحصاری است که نیاز این کشور برای گاز طبیعی را تأمین میکند. این شرکت همچنین گاز مناطق ارمنینشین قرهباغ را تأمین میکند.
خط لوله گاز ارمنستان از چه مناطقی عبور میکند؟
بیشتر خط لوله گاز ارمنیهای قرهباغ موازی با کریدور لاچین کشیده شده است. قسمت دیگر خط لوله گاز از شوشا میگذرد و وارد خانکندی میشود.
اگرچه رقم دقیقی برای طول این خط لوله وجود ندارد، اما با توجه به اینکه این خط لوله موازی با کریدور لاچین است و از شوشا میگذرد، بخش خط لوله گاز از مرز ارمنستان تا خانکندی حدود 80 تا 84 کیلومتر است.
جمهوری آذربایجان چگونه خط لوله را کنترل میکند؟
در نتیجه جنگ 44 روزه 2020 بین ارمنستان و آذربایجان، بخشی از خط لوله گاز به کنترل آذربایجان درآمد.
این منطقه بخشی از خط لوله از قسمتهای پایین شوشا به خانکندی و همچنین ورودی خانکندی را در بر میگیرد.
طرف ارمنی مدعی است که آذربایجان پس از کنترل مجدد بر این مناطق، جرثقیلی را روی خط لوله گاز نصب کرده و هر زمان که بخواهد آن را میبندد.
باکو این اتهامات را رد کرده و گفت که طولانی شدن روند تعمیر خط لوله به دلیل خوردگی خط لوله که مدتها مورد استفاده قرار میگرفت و نشت گاز به دلیل رانش زمین است.
آینده گازرسانی به خانکندی چگونه خواهد بود؟
شرکت «آذریگاز» روز جمعه اعلام کرد که از آنجایی که مناطق قرهباغ به مرکزیت قرهباغ قلمرو مستقل جمهوری آذربایجان هستند، ایجاد و بازسازی زیرساختهای گازی در آنجا تنها توسط آذربایجان میتواند انجام شود.
در حال حاضر این شرکت در نظر دارد پروژههای زیربنایی را در مناطق نزدیک به خانکندی اجرا کند و بحث و بررسی در این زمینه آغاز شده است.
شرکت «آذریگاز» تأکید کرد: طرح جامع گاز رسانی شوشا و آغدام زودتر از سایر مناطق آزاد شده آماده میشود.
در حال حاضر شرکت «آذریگاز» قصد دارد بخشی از خط لوله گاز را به خانکندی، تغییر دهد و از مناطق تحت کنترل جمهوری آذربایجان عبور دهد.
«ائلدنیز ولیاف» سخنگوی شرکت «آذریگاز» در این خصوص اعلام کرد: برنامهریزی شده است که عرضه گاز در منطقهای که میتوانیم فعالیت کنیم عادی شود.
در قرهباغ چه میگذرد؟