به گزارش گروه بینالملل خبرگزار تسنیم، وضعیت سیاسی در گرجستان نهتنها مورد توجه ناظران داخلی این کشور بلکه جامعه بینالمللی نیز قرار گرفته است. با نزدیک شدن به تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی در 26 اکتبر (5 آبان)، تنشها پیرامون حزب حاکم «رویای گرجستان» افزایش یافته است.
به همین دلیل، غرب به شدت از دولت گرجستان انتقاد کرده و آن را متهم به دور شدن از اصول دموکراتیک غربی و محدود کردن آزادیهای مدنی میکند. یکی از مهمترین دلایل این نگرانیها، طرح اخیر دولت گرجستان مبنی بر «حفاظت از ارزشهای خانوادگی و کودکان» است که با اعتراض شدید مدعیان مدافعان حقوق بشر بینالمللی و سیاستمداران غربی روبرو شده است.
در روز 10 سپتامبر 2024، مایکل اوفلاهرتی، کمیسر حقوق بشر شورای اروپا، طرح قانونی «حفاظت از ارزشهای خانوادگی و کودکان» دولت گرجستان را به شدت مورد انتقاد قرار داد. وی در نامهای به شالوا پاپواشویلی، رئیس مجلس گرجستان، تأکید کرد: این طرح مغایر با کنوانسیون اروپایی حقوق بشر است، زیرا تبعیض علیه جامعه همجنسگرایی را در نظر گرفته است. هدف از این طرح، نهادینه کردن تبعیض علیه اقلیتها است که در تضاد با اصول برابری و تحمل است که بسیاری از کشورهای اروپایی بر آن پایبند هستند.
لایحه «حفاظت از ارزشهای خانوادگی و کودکان» دولت گرجستان که در قرائت دوم توسط پارلمان این کشور تصویب شد، واکنش شدید سناتورهای آمریکایی را نیز برانگیخت. آنها انتقاد از جامعه همجنسگرایی را غیرقابلقبول دانستند.
با وجود این اعتراضات، دولت گرجستان بر موضع خود پافشاری کرده و ادعا میکند که این اقدامات در داخل کشور، بهویژه در میان اقشار محافظهکار جامعه، حمایت میشود. محبوبیت این قانون در میان رأیدهندگان، قطعاً موقعیت حزب حاکم گرجستان را تقویت کرده که در آستانه انتخابات، به دنبال جذب آرای محافظهکاران است.
درگیری با غرب
حمایت داخلی از دولت گرجستان در تضاد با فشارهای فزاینده کشورهای غربی قرار دارد. آمریکا و اتحادیه اروپا به طور فزایندهای دولت گرجستان را به دلیل عقبنشینی از اصلاحات دموکراتیک مدنظر غرب مورد انتقاد قرار میدهند.
واشنگتن بارها اعلام کرده که در صورت ادامه روند به اصطلاح ضد دموکراتیک، ممکن است تحریمهای شدیدی علیه گرجستان اعمال شود که ضربهای شدید به اقتصاد و اعتبار بینالمللی این کشور وارد خواهد کرد.
اتحادیه اروپا نیز به طور جدی به بازنگری در مورد لغو روادید برای شهروندان گرجستان که از سال 2017 اعمال شده، فکر میکند. بروکسل نه تنها از لایحه مربوط به ارزشهای خانوادگی، بلکه از قانون «شفافیت عوامل خارجی» که سازمانهای غیردولتی را ملزم به ثبتنام در یک فهرست شفاف و ارائه گزارشهای مالی میکند، نیز ناراضی است.
این قانون با اقدامات مشابهی که در روسیه تصویب شده است، مقایسه میشود و مدعیان مدافعان حقوق بشر و سیاستمداران غربی ادعا میکنند که نگران تهدید آزادیهای مدنی به واسطه این قانون هستند.
دولت گرجستان نیز ساکت ننشسته است. شالوا پاپواشویلی رئیس پارلمان گرجستان در پاسخ به انتقادات، بیانیهای منتشر کرد و آمریکا را به تلاش برای کودتا در سال 2020 متهم کرد. به گفته وی، سازمان غیردولتی آمریکایی «انتخابات عادلانه» عمداً نتایج شمارش موازی آرا در انتخابات قبلی را دستکاری کرده است و سفارت آمریکا و آژانس توسعه جهانی آمریکا با وجود اطلاع از این تقلب، به دلیل حمایت از مخالفان، آن را پنهان کردهاند.
پاپواشویلی معتقد است که در اکتبر 2024 نیز طرح مشابهی برای بیثبات کردن گرجستان اجرا خواهد شد.
ایراکلی کوباخیدزه، نخستوزیر و قدرت اول اجرایی گرجستان، از سخنان رئیس مجلس این کشور حمایت کرد.
وی اعلام کرد که دولت گرجستان از طرحهای غرب برای دخالت در انتخابات آگاه است و سناریوی این دخالت را تشریح کرد. بر اساس این سناریو، پس از اعلام نتایج انتخابات، سالومه زورابیشویلی، رئیسجمهور گرجستان، نتایج را تقلبآمیز اعلام خواهد کرد و مخالفان نیز با مطالبه تغییر حکومت به صورت خشونتآمیز، دست به تظاهرات گسترده خواهند زد.
به گفته کوباخیدزه، این اقدام با حمایت حزب «جنگ جهانی» وابسته به آمریکا و اتحادیه اروپا انجام خواهد شد و هدف آن ایجاد جبهه جدید علیه روسیه در قفقاز جنوبی است.
مداخله آمریکا و اتحادیه اروپا در گرجستان
این اظهارات، تنشهای موجود گرجستان با کشورهای غربی را تشدید کرد. آمریکا از طریق کمیسیون امنیت و همکاری اروپا اعلام کرد که از آرزوهای به اصطلاح دموکراتیک مردم گرجستان حمایت میکند و به صراحت خواهان عضویت گرجستان در ساختارهای آتلانتیک است. با آشکار شدن حمایت غرب از مخالفان گرجی، نگرانی دولت گرجستان در مورد مداخله در امور داخلی این کشور بیشتر شده است.
در کنگره آمریکا، هم اکنون «لایحه دوستی» در حال بررسی است که دو سناریوی احتمالی را در نظر میگیرد. اگر بر اساس نتایج انتخابات 26 اکتبر، قدرت به دست مخالفان دولت گرجستان بیفتد، گرجستان میتواند به رژیم بدون روادید با آمریکا دست یابد و منطقهای با تجارت آزاد ایجاد کند.
در غیر این صورت، اگر حزب حاکم «رویای گرجستان» در قدرت باقی بماند و مسیر فعلی خود را ادامه دهد، گرجستان ممکن است با تحریمهای اقتصادی شدیدی روبرو شود که وضعیت اقتصادی پیچیده کنونی این کشور را حتی دشوارتر خواهد کرد.
خطرات برای حزب حاکم «رویای گرجستان»
با وجود این فشارها، رهبران حزب حاکم گرجستان قصد عقبنشینی ندارند. آنها در تجمعات انتخاباتی وعده دادند که پس از انتخابات، تمامی احزاب غرب گرا از جمله «جنبش ملی متحد» میخائیل ساکاشویلی را ممنوع کرده و محاکمهای مشابه محاکمات نورنبرگ علیه مخالفان برگزار خواهند کرد.
این ادبیات با هدف بسیج رأیدهندگان محافظهکاری طراحی شده که حزب «رویای گرجستان» را حافظ منافع ملی و ارزشهای سنتی میدانند.
با این حال، چنین اظهاراتی تنها انتقادات غرب را تشدید کرده است. واشنگتن این اقدامات را تلاشی برای تسویه حساب با رقبای سیاسی میداند که مغایر با اصول دموکراتیک غربی است. بروکسل نیز ضمن ابراز نارضایتی، تأکید میکند که محدودیت بیشتر اصلاحات به اصطلاح دموکراتیک در گرجستان میتواند منجر به لغو رژیم بدون روادید و تشدید تنشها با اتحادیه اروپا شود.
آینده گرجستان بر سر دوراهی قرار دارد
انتخابات پارلمانی پیش رو در گرجستان نقش کلیدی در زندگی سیاسی گرجستان ایفا خواهد کرد و مسیر آینده کشور را تعیین می کند. غرب آشکارا اعلام کرده که ماندگاری حزب حاکم «رویای گرجستان» در قدرت و محدود کردن دموکراسی غربی، منجر به عواقب جدی برای این کشور در عرصه بینالمللی خواهد شد.
از سوی دیگر، پیروزی مخالفان، چشماندازهای جدیدی را برای ادغام گرجستان در ساختارهای یورو آتلانتیک فراهم خواهد کرد، اما این امر نیز خطرات درگیریهای داخلی و بیثباتی را به همراه دارد.
با نزدیک شدن به تاریخ انتخابات، اوضاع سیاسی در گرجستان بیش از پیش متشنج شده است. در تاریخ معاصر گرجستان، غرب هرگز به این صراحت از نیروهای مخالف حمایت نکرده و به صراحت خواستار تغییر حکومت نشده است. اینکه اوضاع به چه سمت و سویی پیش خواهد رفت، پرسشی است که پاسخ آن هنوز مشخص نیست. انتخابات پارلمانی 26 اکتبر، مسیر سیاسی آینده گرجستان و روابط آن با شرکای غربی را تعیین خواهد کرد.
از یک سو، حزب حاکم گرجستان که از حمایت گسترده مردمی برخوردار است و بر ارزشهای محافظهکارانه استوار است، در تلاش است تا با مقابله با نفوذ غرب، در قدرت باقی بماند. از سوی دیگر، مخالفان که از حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا برخوردارند، این انتخابات را فرصتی برای تغییر چهره سیاسی این کشور و بازگرداندن آن به مسیر به اصطلاح دموکراسی میدانند.
چشمانداز سیاسی گرجستان
گرجستان دارای نظام چندحزبی است و نفوذ احزاب تحت تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاست خارجی دستخوش تغییرات قابلتوجهی میشود. در انتخابات پارلمانی پیش رو، شرکتکنندگان اصلی عبارتاند از:
حزب «رویای گرجستان»: حزبی حاکم است که توسط بیدزینا ایوانیشویلی میلیاردر، تأسیس شده و از سال 2012 بر سرکار آمده است. این حزب، حزبی محافظهکار معتدل است و به دنبال تأمین ثبات اقتصادی در کشور و ادغام محتاطانه با غرب است. با این حال، غربیها تلاش کردهاند با اتهامات استبدادی، کاهش استانداردهای دموکراتیک و فساد، به طور قابل توجهی به اعتبار این حزب ضربه بزنند که این امر میتواند بر نتایج انتخابات تأثیرگذار باشد.
جنبش ملی متحد: اصلیترین حزب مخالف است که رهبری آن بر عهده میخائیل ساکاشویلی است. با وجود زندانی بودن رهبر حزب، جنبش ملی متحد همچنان از نفوذ قابلتوجهی در میان جمعیت غربگرا برخوردار است. این حزب، حزب حاکم «رویای گرجستان» را به فساد و دور شدن از استانداردهای دموکراتیک متهم میکند و از روند یکپارچگی با اروپا به شدت حمایت میکند.
حزب گرجستان اروپایی: حزبی است که از جنبش ملی متحد جدا شده و نماینده نیروهای غربگرای معتدلتر است. این حزب بر انجام اصلاحات برای تقویت دموکراسی و تسریع روند یکپارچگی با اتحادیه اروپا متمرکز است. با این حال، پایگاه رأی این حزب عمدتاً به نخبگان شهری محدود میشود و نفوذ آن در مقایسه با سایر نیروهای سیاسی بزرگتر قابل مقایسه نیست.
ائتلاف میهنپرستان: حزبی است بسیار محافظهکار و طرفدار روسیه که فعالانه با نفوذ غرب در گرجستان مخالفت میکند. با وجود جایگاه حاشیهای در شهرهای بزرگ، این حزب در مناطق روستایی و میان اقشار آسیبپذیر اجتماعی که از چشمانداز یورو آتلانتیک ناامید شدهاند، از موقعیت قوی برخوردار است.
احزاب و ائتلافهای جدید: با توجه به افزایش نارضایتی از نیروهای حاکم و مخالف سنتی، در انتخابات سال 2024، بازیگران سیاسی جدیدی وارد عرصه میشوند که از جمله آنها میتوان به جنبشهای محیط زیستی و اجتماعی-دموکراتیک اشاره کرد که راهکارهای جایگزینی برای توسعه ارائه میدهند.
شانس احزاب چقدر است؟
حزب رویای گرجستان: با وجود کاهش قابلتوجه سرمایه سیاسی، حزب «رویای گرجستان» به دلیل بهرهبرداری گسترده از منابع اداری، حمایت مناطق روستایی و استفاده از منابع دولتی برای حفظ وفاداری رأیدهندگان، همچنان در انتخابات به عنوان رقیب اصلی شناخته میشود. با این حال، اتهامات القا شده غرب مبنی بر فساد، استبداد و کاهش استانداردهای دموکراتیک ممکن است حمایت از این حزب را به ویژه در میان جوانان و ساکنان شهرهایی مانند تفلیس و باتومی کاهش دهد.
جنبش ملی متحد: با وجود تضعیف، این حزب همچنان نقش اصلی را در جبهه مخالف ایفا میکند. مشکل اصلی این حزب، فقدان یک رهبر کاریزماتیک به دلیل زندانی بودن میخائیل ساکاشویلی است. اختلافات داخلی و درگیریهای بین جناحها ممکن است شانس موفقیت این حزب را کاهش دهد. با این حال، جنبش ملی متحد همچنان از حمایت قابلتوجهی در میان جوانان، روشنفکران و جمعیت غربگرا برخوردار است.
حزب گرجستان اروپایی: این حزب تلاش میکند تا رأیدهندگانی را که از دولت و مخالفان رادیکال ناامید شدهاند، به سمت خود جذب کند. حزب بر ضرورت اصلاحات دموکراتیک و یکپارچگی با اروپا تأکید دارد. با این حال، موفقیت این حزب عمدتاً به پایگاه رأی متمرکز در شهرهای بزرگ محدود شده و در میان جمعیت محافظهکارتر از حمایت گستردهای برخوردار نیست.
ائتلاف میهنپرستان: این ائتلاف که بر مواضع طرفدار روسیه و محافظهکارانه استوار است، میتواند در مناطق روستایی و میان افرادی که از سیاستهای غرب ناامید شدهاند، حمایت قابلتوجهی کسب کند. رویکرد طرفدار روسیه و ارزشهای محافظهکارانه در شرایط مشکلات اقتصادی و مسائل اجتماعی حلنشده، در میان بخشی از جمعیت گرجستان طنینانداز میشود.
نتیجه چه خواهد شد؟
نمیتوان تأثیر و مداخله غرب بر انتخابات آتی گرجستان را نادیده گرفت. کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا فعالانه در فرآیندهای سیاسی این کشور مشارکت دارند و بر دولت گرجستان فشار میآورند تا به هنجارهای دموکراتیک غربی پایبند باشد. مأموریتهای دیپلماتیک غربی آشکارا از نیروهای غربگرا مانند «جنبش ملی متحد» و «گرجستان اروپایی» حمایت میکنند که این امر موجب نارضایتی احزاب طرفدار روسیه شده است.
از یک سو، حمایت غرب به عنوان عنصری حیاتی برای حفظ مسیر یکپارچگی با اروپا و توسعه دموکراسی غربی ارزیابی میشود. از سوی دیگر، نیروهای طرفدار روسیه و محافظهکار آن را مداخله در امور داخلی کشور و تهدیدی برای حاکمیت آن میدانند.
کمکهای مالی و حمایت دیپلماتیک کشورهای غربی نقش مهمی در کمپین انتخاباتی نیروهای غربگرا ایفا میکند؛ اما این عامل میتواند تنشهای اجتماعی را تشدید کند. این تنشها در دورهای که همچنان اختلافات عمیقی بر سر انتخاب مسیر سیاست خارجی وجود دارد، بیشتر خود را نشان میدهد.
انتخابات پارلمانی گرجستان در سال 2024، نقطه عطفی در تعیین مسیر سیاسی آینده این کشور خواهد بود. شانس موفقیت هر حزب به توانایی آن در بسیج هواداران و ارائه برنامهای متناسب با انتظارات اقشار مختلف جامعه بستگی دارد. مداخله غرب نیز نقش مهمی در شکلدهی به دستور کار سیاسی انتخابات ایفا میکند؛ با این حال، این مداخله میتواند به تشدید تنشها میان گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی منجر شود.
آینده گرجستان عمدتاً به چگونگی مقابله این کشور با چالشهای پیش رو و حفظ ثبات سیاسی داخلی در عین تلاش برای یکپارچگی با اروپا بستگی دارد. در تاریخ معاصر گرجستان، غرب هرگز به این اندازه آشکارا از مخالفان در آستانه انتخابات حمایت نکرده و خواستار تغییر رژیم به این صراحت نبوده است. این امر اهمیت وضعیتی را نشان میدهد که گرجستان در آن میان آینده یورو آتلانتیک و حفظ ارزشهای سنتی خود قرار گرفته است.
نتایج انتخابات در 26 اکتبر (5 آبان) مشخص خواهد شد، اما میتوان گفت که آینده گرجستان و جایگاه آن در سیاست جهانی در هفتههای آینده تعیین خواهد شد.
انتهای پیام/