به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، رویدادهای ماه ژانویه نشاندهنده تمایل ارمنستان به تقویت گرایش خود به سمت غرب است. دولت ارمنستان با پیشنویس قانونی برای آغاز روند الحاق به اتحادیه اروپا موافقت و همچنین «منشور مشارکت راهبردی» را با آمریکا در واشنگتن امضا کرده است.
همانطور که انتظار میرفت، این اقدامات باعث نارضایتی جدی روسیه شده است. مسکو بیثباتی در منطقه در صورت عضویت ارمنستان در اتحادیه اروپا را غیرممکن نمیداند. به این ترتیب، روسیه در واقع به ایروان فهمانده که «چتر امنیتی غرب» که ارمنستان آرزوی آن را دارد، ممکن است برای این کشور چندان امن نباشد. علاوه بر این، مسکو به ایروان در مورد ناسازگاری حضور همزمان در اتحادیه اروپا و اتحادیه اقتصادی اوراسیا هشدار داده و این کشور را وادار به انتخاب در سیاست خارجی کرده است.
احتمال استقرار پایگاههای ناتو در ارمنستان
تقویت همکاری راهبردی ارمنستان و آمریکا که باعث نگرانی مسکو شده، با توجه به تمایل روسیه به حفظ ارمنستان در حوزه نفوذ خود به هر قیمتی، قابلدرک است؛ اما روسیه با وجود انتقاد از ارمنستان، برای اعمال فشار بر ایروان عجلهای ندارد. ممکن است مسکو فکر کند که سود مالی قابلتوجهی که ارمنستان از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دور زدن تحریمهای روسیه به دست میآورد، به این کشور اجازه نمیدهد که به طور کامل از روسیه جدا شود.
در عین حال، عامل اصلی که روسیه در موضوع همکاری راهبردی ارمنستان و آمریکا به آن اشاره میکند، تهدید علیه امنیت خود روسیه و کل منطقه است. به عنوان مثال، اخیراً ویکتور سوبولف، عضو کمیسیون دفاع در مجلس روسیه، اعلام کرد که همکاری ارمنستان و آمریکا تهدیدی برای منافع روسیه در قفقاز جنوبی است و احتمال استقرار پایگاههای ناتو در منطقه را مطرح کرد.
ویکتور سوبولف، عضو کمیسیون دفاع در مجلس روسیه، با بیان اینکه همکاری ارمنستان و آمریکا تهدیدی برای منافع روسیه در قفقاز جنوبی است، احتمال استقرار پایگاههای ناتو در منطقه را مطرح کرد.
وی در گفتگو با «سرویس ملی اخبار روسیه» گفت: «بدون شک، این موضوع منافع روسیه را تهدید میکند. البته با توجه به امضای این توافقنامه، خطر تبدیل شدن ارمنستان به یک کشور ضد روسیه وجود دارد. البته در ارمنستان پایگاههای ناتو مستقر و نیروهای ما از آنجا اخراج خواهند شد. پایگاههای نظامی ما در گیومری و ایروان قرار دارند. این موضوع بسیار جدی است. ما باید تمام مناطق جنوبی را تقویت کنیم.»
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، نیز در همین زمینه اظهارنظر کرده و گفت که آمریکا ممکن است در چارچوب همکاری راهبردی، از ارمنستان بخواهد که به تحریمها علیه روسیه بپیوندد.
لاوروف در نشست خبری سال 2025 گفت: «معنای اینکه ما (آمریکا و ارمنستان) شرکای راهبردی هستیم، یعنی تو باید به تحریمها علیه روسیه بپیوندی. آنها اکنون همین درخواست را از صربستان دارند و از ارمنستان نیز خواهند خواست.»
واکنش روسیه به مشارکت راهبردی ارمنستان و آمریکا: سیاست «فشار ملایم» مسکو
مسکو به ارمنستان فهمانده که همکاری راهبردی با آمریکا سودی برای ایروان نخواهد داشت.
روسیه با وجود انتقاد از ارمنستان، برای اعمال فشار بر این کشور عجلهای ندارد. به نظر میرسد که مسکو امیدوار است که سود مالی قابلتوجهی که ارمنستان از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و دور زدن تحریمهای روسیه به دست میآورد، به این کشور اجازه نمیدهد که به طور کامل از روسیه جدا شود.
همچنین، روسیه به امنیت خود و کل منطقه در موضوع همکاری ارمنستان و آمریکا اشاره میکند. مقامات روسی نگرانی خود را از احتمال استقرار پایگاههای ناتو در ارمنستان و همچنین تبدیل شدن این کشور به یک پایگاه ضد روسی ابراز کردهاند.
لازم به ذکر است که ارمنستان تنها کشور در فضای پساشوروی نیست که آمریکا با آن توافقنامه مشارکت راهبردی امضا کرده است. آمریکا در سال 2009 توافقنامه مشابهی را با گرجستان امضا کرد، اما در سال 2024 و به دلیل توقف مذاکرات برای عضویت گرجستان در اتحادیه اروپا، اجرای آن را متوقف کرد. این موضوع نشان میدهد که ارمنستان نیز باید برای اجرای دستورات واشنگتن و بروکسل آماده باشد و مشخص است که این چشمانداز کاملاً مورد پسند دولت ارمنستان و باعث نارضایتی جدی روسیه است.
همچنین، توافقنامه مشابهی که در سال 2021 امضا شد، بین آمریکا و اوکراین نیز وجود دارد.
نکته قابلتوجه دیگر این است که نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان، برای شرکت در مراسم تحلیف دونالد ترامپ در 20 ژانویه دعوت نشده است. چرا؟ به نظر میرسد که ارمنستان اهمیت چندانی برای دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، ندارد.
در مورد سیاست روسیه در قبال ارمنستان، بیشتر کارشناسان معتقدند که مسکو به سیاست «فشار ملایم» بر ایروان ادامه خواهد داد، اما از ابزارهای سیاسی برای اعمال فشار استفاده نخواهد کرد.
کارشناس روسی: دولت ارمنستان توسط غرب و بهویژه آمریکا کنترل میشود
واسیلی کلتاشوف، مدیر مؤسسه جامعه نو در روسیه، معتقداست: «دولت ارمنستان توسط غرب و به ویژه آمریکا کنترل میشود؛ بنابراین، امضای منشور مشارکت راهبردی را باید به عنوان ادامه روند خروج ارمنستان از ساختارهای اوراسیا (سازمان پیمان امنیت جمعی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا) تلقی کرد. به همین دلیل، دولت روسیه در قبال ارمنستان با احتیاط و با زبانی ملایم صحبت میکند. ارمنستان در حالی که همچنان از مزایای حضور در هر دو اردوگاه (روسیه و غرب) بهره میبرد، اما گرایش خود به سمت غرب را افزایش میدهد؛ اما ممکن است که غرب سعی کند ارمنستان را مسلح و حفظ کند؛ زیرا نابودی ارمنستان در برنامههای آمریکا نیست. روسیه نمیتواند بر دولت پاشینیان تأثیر بگذارد و به نظر میرسد که تمام مشوقها و امتیازاتی که برای همکاری با ارمنستان پیشنهاد شده بود، به پایان رسیدهاند».
کلتاشوف در ادامه افزود: «ارمنستان از نظر اقتصادی حداکثر سود ممکن را از روسیه به دست آورده است، از جمله با حفظ دسترسی کالاهای ارمنی به بازار روسیه، فعالیت شرکتهای روسی برای خرید کالاهای تحریمی و غیره، اما ارمنستان کشوری منزوی است و اگر غرب در مورد گرجستان زیادهروی کند، ممکن است روابط ارمنستان و گرجستان تیره شود. اگر غرب به فشار بر گرجستان ادامه دهد، تفلیس مجبور به همکاری نزدیکتر با روسیه خواهد شد و در این صورت، ارمنستان در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت و هیچگونه توافقی با آمریکا و فرانسه به آن کمک نخواهد کرد و مشخص نیست که دولت ترامپ بخواهد به طور جدی به ارمنستان بپردازد. مسئله این است که ترامپ کسی نیست که به کسبوکارهای ضررده بچسبد و ارمنستان میتواند به راحتی برای آمریکاییها به چنین کسبوکاری تبدیل شود. در نتیجه، ارمنستان میتواند به کشوری منزوی و طرفدار آمریکا تبدیل شود که روابط آن با روسیه و گرجستان تیره شده، درگیری آن با آذربایجان حل نشده و با بیاعتمادی تاریخی ترکیه مواجه است.»
انتهای پیام/