به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، در سال 2024، افراد حقیقی حدود 5.8 میلیارد دلار از طریق سیستم بانکی به ارمنستان منتقل کردند.
طبق دادههای بانک مرکزی ارمنستان (CBA)، این رقم نشاندهنده افزایش 2.5 درصدی نسبت به سال 2023 است. نکته جالب توجه این است که همزمان با ورود این حجم از پول، مبلغی مشابه نیز از این کشور خارج شده است. جنگ جاری روسیه و اوکراین که اکنون در سومین سال خود قرار دارد، ارمنستان را به دلیل محدودیتهای تجاری مستقیم میان روسیه و غرب، به یک مرکز ترانزیتی برای تجارت میان این مناطق تبدیل کرده است.
ارمنستان؛ هاب مالی روسیه برای عبور از تحریمها
طبق گزارش گمرک ارمنستان، در سال 2023، صادرات ارمنستان به روسیه به 3.6 میلیارد دلار رسید. تحلیلها نشان میدهد که بسیاری از این کالاهای صادراتی، محصول کشورهای دیگر بودهاند. این امر حاکی از آن است که روسیه احتمالاً از فضای اقتصادی ارمنستان برای دور زدن تحریمهای غرب استفاده میکند. الگوی مشابهی در نقل و انتقالات مالی به ارمنستان نیز مشاهده میشود.
پول از کجا میآید و به کجا میرود؟
برای درک بهتر این روند، به بررسی تفکیک جغرافیایی 5.8 میلیارد دلار منتقلشده به ارمنستان در سال 2024 میپردازیم:
مبدأ پولها:
روسیه با 65 درصد از کل مبلغ، در صدر قرار دارد. به عنوان شریک استراتژیک ارمنستان، روسیه همواره در حجم حوالهها پیشتاز بوده که دلیل آن، ارسال پول توسط کارگران مهاجر ارمنی برای حمایت از خانوادههایشان است.
با این حال، آمار بانک مرکزی نشان میدهد بخش بزرگی از این پولها در داخل کشور خرج یا سرمایهگذاری نشده و متعاقباً به کشورهای دیگر منتقل شده است. این موضوع این فرضیه را تقویت میکند که روسیه از فضای اقتصادی ارمنستان برای دور زدن تحریمها استفاده میکند.
پس از روسیه، آمریکا در رتبه بعدی قرار دارد که با توجه به جمعیت قابل توجه دیاسپورای ارمنی در آمریکا (بین 600 تا 800 هزار نفر)، امری طبیعی است. سوئیس، جزیره مَن (یک منطقه آزاد مالیاتی شناختهشده) و امارات متحده عربی در ردههای بعدی قرار دارند. نکته قابل توجه، جذابیت فزاینده ارمنستان برای مبادلات از مبدأ جزیره مَن پس از سال 2022 است، در حالی که پیش از آن تقریباً هیچ انتقالی از این منطقه ثبت نشده بود.
مقصد پولها:
در حالی که روسیه در صدر پولهای ورودی قرار دارد، تصویر در خروجیها کاملاً متفاوت است. امارات متحده عربی با جذب حدود 20 درصد از کل مبلغ، در صدر مقاصد پولهای خارجشده از ارمنستان قرار دارد. پس از آن، 16 درصد به روسیه بازگردانده شده، 13.5 درصد به آمریکا، 10.5 درصد به سوئیس و 4 درصد به موناکو منتقل شده است.
تغییر ساختار مبادلات از حواله کارگران به تجارت
به گفته «آرمینه پتروسیان»، پژوهشگر ارشد مرکز تحقیقاتی ACSES و اقتصاددان، ارقام ورودی ارتباط واضحی با جنگ روسیه و اوکراین و رویدادهای پس از آن دارد.
او میگوید: «از زمان شروع جنگ در سال 2022، حجم پول ورودی به ارمنستان از طریق سیستم بانکی به شدت افزایش یافته است. ما چیزی فروختهایم، آن را صادر کردهایم و در ازای آن پول دریافت کردهایم. به عبارت دیگر، جریان ورودی به صادرات گره خورده است.»
پتروسیان میافزاید که پیش از سال 2022، اکثر جریان ورودی خالص برای مقاصد غیرتجاری (مانند حوالههای مالی مستقیم و مزایای اجتماعی) بود. اما از سال 2022، ساختار نقل و انتقالات به شدت تغییر کرده و 80 درصد آنها ماهیت تجاری پیدا کردهاند.
او توضیح میدهد: «وقتی میگوییم بیشتر جریان ورودی تجاری بوده، یعنی ما کالایی فروختهایم و پولش را گرفتهایم. وقتی میبینیم که بیشتر این پول از روسیه، به روبل و با ماهیت تجاری وارد شده، این به وضوح ارتباط آن با صادرات مجدد را نشان میدهد.»
نقش کلیدی طلا و الماس در صادرات مجدد
«آغاسی تاوادیان»، کارشناس مرکز تحقیقاتی آمبرد، نیز تأکید میکند که تا قبل از سال 2021، اکثر حوالهها از روسیه ماهیت غیرتجاری داشتند، اما از سال 2022، نزدیک به 80 درصد آنها تجاری شدهاند.
او میگوید: «در سال 2022، صادرات به روسیه سه برابر شد و نقل و انتقالات بانکی از روسیه 4.5 برابر افزایش یافت که عمدتاً به دلیل تراکنشهای تجاری بود.»
به گفته تاوادیان، رشد انفجاری صادرات در سالهای 2022-2023 عمدتاً ناشی از صادرات مجدد کوتاهمدت طلایی بود که از روسیه به ارمنستان آورده شده و سپس به کشورهای دیگر ارسال میشد.
او یادآوری میکند که تحت تحریمهای غرب، طلا و الماس به ابزارهای پرداخت جایگزین برای روسیه تبدیل شدهاند. تحلیل او نشان میدهد که نزدیک به 90 درصد طلای صادر شده از روسیه از طریق ارمنستان عبور کرده که این امر آمار رسمی صادرات ارمنستان را مخدوش کرده است.
اقتصادی که بر «شنهای روان ژئوپلیتیک» بنا شده است
ارمنستان خود را در قلب یک اکوسیستم مالی و تجاری پیچیده یافته که توسط جنگ، تحریمها و جابجاییها شکل گرفته است. در حالی که حوالهها و صادرات افزایش یافته، بخش قابل توجهی از این فعالیت ریشه در بهرهوری داخلی ندارد، بلکه ناشی از استفاده استراتژیک از ارمنستان به عنوان یک نقطه ترانزیتی است.
با صادرات مجدد طلا و الماس، افزایش تراکنشهای تجاری و حرکت سریع پول به داخل و خارج از کشور، شاخصهای مالی و اقتصادی ارمنستان ممکن است قوی به نظر برسند، اما این شاخصها بر «شنهای روان ژئوپلیتیکی» بنا شدهاند. با تحول تنشهای جهانی، نقش ارمنستان در صفحه شطرنج اقتصادی منطقه نیز تغییر خواهد کرد.
انتهای پیام/