به گزارش خبرنگار فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، دونالد ترامپ در سال 2025 با ارائه پیشنهاد بودجه سال مالی 2026 (شروع از اول اکتبر 2025) شگفتی بزرگی را در میان علاقهمندان و کارشناسان فضایی ایجاد کرد؛ پیشنهادی که شامل کاهش قابلتوجهی در بودجه ناسا بود. این کاهش، اگرچه از دید دولت، اقدامی برای «اصلاح و تمرکز منابع» تلقی میشد اما بسیاری آن را تهدیدی جدی برای پیشرفت علمی، حفظ رهبری جهانی در فضا و آینده پژوهشهای بنیادی دانستند.
پیشنهاد اولیه در قالب سند رسمی دفتر مدیریت و بودجه کاخ سفید در ماه می 2025 (اردیبهشت 1404) اعلام شد. بر اساس این سند، کل بودجه ناسا از حدود 24.8 میلیارد دلار در سال 2025 به 18.8 میلیارد دلار در سال 2026 کاهش مییافت؛ یعنی حدود 24٪ کاهش کل بودجه.
نکته مهم این بود که این کاهش به صورت همگن نبود. بیشترین شدت آن در حوزه پژوهش و علوم فضایی بود؛ بهطوریکه این بخش از 7.3 میلیارد دلار به حدود 3.9–4 میلیارد دلار تنزل میکرد، یعنی نزدیک به 47–52 درصد کاهش.
در مقابل، برخلاف کاهش جریان اصلی بودجه، منابع مالی مربوط به برنامههای آرتیمیس، موشک SLS، کپسول اوریون و توسعه فناوریهای کاوش انسانی در ماه و مریخ افزایش مختصری داشت؛ راهبردی که گرایش دولت مبنی بر اولویت به اکتشاف انسانمحور را نشان میداد.
تأثیر بر مأموریتهای علمی و ساختار نیروی انسانی
این کاهش بودجه بهشدت ضربهزننده تلقی شد، بهویژه برای مأموریتهای علمی موجود و در دست اجرا. بسیاری از فضاپیماها و برنامههای مهم در خطر حذف قرار گرفتند، از جمله:
- New Horizons، تنها کاوشگر فعال در کمربند کویپر و مأمور ثبت عبور پلوتو؛ با تنها 14.7 میلیون دلار هزینه سالانه
- OSIRIS‑APEX مأموریت موفق نمونهبرداری از بنو و بررسی آپوفیس در سال 2029.
- مأموریتهایی مانند Juno در مشتری، Odyssey و MAVEN در مریخ و تلسکوپهای زمینی و فضایی مانند Hubble و پروژه Roman Telescope (Nancy Grace Roman) نیز در معرض حذف قرار گرفتند.
از سوی دیگر، نیروی انسانی ناسا نیز تحت تأثیر جدی قرار میگیرد: پیشنهاد کاهش حدود 30–33٪ نیروی انسانی (تقریباً از 17٫3 هزار به حدود 12٫3 هزار نفر) که شامل بازنشستگی پیشدستور، بازخرید داوطلبانه و استعفای موقتی بود.
واکنش کنگره و مقاومت دوحزبی
باتوجه به ابعاد گسترده این پیشنهاد و با توجه به مخالفت گسترده کارشناسان، کنگره ایالات متحده وارد عمل شد:
- کمیته تخصیص بودجه سنا (Appropriations Committee) در جلسهای که در اوایل ژوئیه 2025 برگزار شد، با حفظ بودجه کلی ناسا در حدود 24.9 میلیارد دلار و نگه داشتن بودجه علمی در سطح 7.3 میلیارد دلار، با پیشنهاد کاهش موافقت نکرد.
- کمیته فرعی مجلس نمایندگان (House CJS Subcommittee) نیز بودجه کل ناسا را تقریباً ثابت در 24.8 میلیارد دلار نگاه داشت، گرچه بودجه علمی را به 6 میلیارد دلار (کاهش 18٪) کاهش داد؛ با این حال نسبت به پیشنهاد دولت جلوتر بود.
- منتقدین تأکید میکنند که اعمال تغییرات مربوط به نخستین پیشنهاد دولت پیش از تصویب کنگره، «غیرقانونی» بوده و قوانین مربوط به بودجه را نقض میکند.
پیشنهاد دولت ترامپ در بهار 2025، اگرچه جهتدهی به اکتشاف انسانی را تقویت میکند اما واکنش کنگره بر پایه حفظ سطح کنونی بودجه و جلوگیری از کاهش شدید حمایت از علم و پژوهش بود. در نهایت، نتیجه نهایی بستگی به توافق نهایی میان سنا، مجلس و کاخ سفید تا 30 سپتامبر 2025 دارد.
اگر کنگره طرحهای خود را حفظ کند، مأموریتهای بنیادین ناسا زنده میمانند؛ اما از طرف دیگر، حتی همان بودجه تثبیت شده باید با واقعیت هزینهها و تورم مدیریت شود. اگرچه بخش خصوصی (مانند SpaceX) نقش پررنگتری ایفا خواهد کرد، اما ناسا بدون تکیه بر ساختار دولتی مستحکم و برنامهریزی بلندمدت نمیتواند جایگاه علمی خود را حفظ کند.
اگر این روند ادامه پیدا کند، ناسا دیگر آن سازمان پیشتاز و الهامبخشی نخواهد بود که نیمقرن نماد قدرت علمی و فناوری ایالات متحده بود. کاهش بودجه علمی، در عمل یعنی قطع تنفس پژوهشهای بنیادی؛ یعنی مرگ تدریجی برنامههایی که حاصل دههها سرمایهگذاری، تجربه و رویاپردازیاند. وقتی کاوشگرها خاموش شوند، تلسکوپها بازنشسته شوند و دانشمندان اخراج شوند، چیزی از ناسا جز پوستهای نمادین باقی نمیماند.
این تصمیم ضربه بزرگی به آمریکا بود؛ آن هم در زمانی که چین و کشورهای دیگر در حال شتابگرفتن در رقابت فضاییاند. آمریکا با دستان خودش پرچم رهبری فضاییاش را پایین میکشد. قطع بودجه ناسا شاید در ظاهر صرفهجویی باشد، اما در باطن، نابودی زیرساختی است که دهها سال هزینه و تلاش برای ساختنش صرف شده است.
انتهای پیام/