به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بازار نشر کودک و نوجوان ایران با وجود همه ناملایماتی که در این سالها تجربه کرده، همچنان سکوی پرتاب نشر ایران در بازارهای منطقهای و جهانی است. با این حال، بازار نشر کودک و نوجوان در این سالها به جای اینکه بر توان و ظرفیت داخلی و بومی خود تکیه زده باشد، برای خروج از بحرانهای اقتصادی، دست به دامان آثار ترجمه شده است.
روند رو به رشد و از آن مهمتر بیقاعده نشر در این سالها صدای فعالان عرصه نشر و فرهنگ کودک و نوجوان را درآورده و بارها نسبت به تأثیرات منفی آن بر بازیگران بازار، از ناشر گرفته تا نویسنده و مخاطب، هشدار دادهاند. آمارهای نشر در سالهای گذشته حکایت از روند تصاعدی انتشار این دست از آثار را دارد؛ کتابهایی که در بازارهای خارجی معرفی و منتشر شدهاند و به نوعی مسیر تبلیغ را طی کردهاند و از سوی دیگر، به دلیل داشتن تصویر، چاپ آنها برای ناشر مقرون به صرفهتر از آثار بومی است.
براساس آمار منتشر شده در آذرماه سال جاری، در حوزه کودک و نوجوان هزار و 35 عنوان تالیفی و 576 عنوان ترجمه منتشر شده است. برخی از فعالان این بازار، نبود سیاست مشخص در قبال انتشار آثار ترجمه را نتیجه وضعیت فعلی میدانند.
کارتخوانها، سیاستگذاران بازار کتاب کودک
علیرضا سبحانینسب، مدیر نشر جمال، در گفتوگو با تسنیم، با اشاره به شرایط بازار کتاب کودک، آن را بدون نقشه راه توصیف کرد و گفت: در فضای کتاب کودک چندین نابسامانی وجود دارد، یکی اینکه از نظر برنامهریزی هیچ مهندسی برای تولید محتوا به صورت کلان در این بازار وجود ندارد؛ یعنی نقشه راه وجود ندارد که ما براساس آن به این نتیجه برسیم که جامعه ما چه نیازی دارد و حاکمیت قرار است برای کدامیک از این نیازها هدایت، نظارت و حمایت داشته باشد.
او انتشار آثار غیرمناسب برای کودکان و نوجوانان را نتیجه نداشتن همین برنامه راه دانست و «عدم بازدارندگی» را دومین مشکل بازار کتاب کودک و نوجوان معرفی کرد و افزود: چون چنین نقشه راهی نداریم، سیاست بازدارنگی برای آثار مخرب هم نداریم؛ لذا در میان کتابهایی که به صورت ترجمه برای کودک و نوجوان چاپ میشوند- متاسفانه همه آنها مجوز ارشاد را هم دارند- کتابهای بسیاری داریم که ضد اخلاق و ضد فرهنگ عمومی جامعهاند.
این فعال صنعت نشر اضافه کرد: در نتیجه فقدان دو امر نبود نقشه راه و عدم بازدارندگی، مراکز پخش نیز چندان به حوزه نشر کودک و نوجوان ورود نمیکنند و این بازار از بیتوجهی به مسئله توزیع رنج میبرد. ما حتی مرکز پخش تخصصی کتاب کودک و نوجوان نداریم؛ این در حالی است که ارشاد باید از بخش خصوصی حمایت میکرد و مجموعهای برای این امر به وجود میآورد؛ مرکزی یا مجموعهای که در آن 20 یا 30 هزار کتاب کودک نگهداری و عرضه میشود و کتابفروشیها یقین کنند که میتوانند از این مجموعه انتخابهای خوبی داشته باشند.
براساس آمار نشر، میانگین قیمت کتاب کودک و نوجوان در آذرماه سال جاری به 91 هزار تومان رسیده که حکایت از 21 درصد رشد دارد. این افزایش قیمت بر میزان خرید خانوادهها تأثیر منفی گذاشته است. سبحانینسب با تأکید بر اینکه در چنین شرایطی اولین چیزی که حذف میشود، کتاب کودک است؛ گفت: کتاب زودتر از چیپس و پفک از سبد خانوادهها حذف میشود؛ علیرغم اینکه این اقلام برای جسم فرزندانمان مضر هستند.
او بازار کتاب کوددک را «شکننده» توصیف و اضافه کرد: در چنین شرایطی گاه ناشری با یک اقدام از نظر اقتصادی برد میکند و ناشری یا نویسندهای مجبور است در سکوتی عمیق فرو رود. با توجه به این شرایط است که کمتر ناشری حاضر است در حوزه کودک و نوجوان سرمایهگذاری کند. به عنوان نمونه به افزایش قیمت تصویرگریها از ابتدای سال تاکنون نگاه کنید. در چنین شرایطی تصویرگران عمدتاً برای ناشران خارجی کار میکنند، جذب بازار خارج میشوند و ناشر هم مجبور است به سمت چاپ آثار ترجمه حرکت کند.
او با بیان اینکه نابسامانی بازار ترجمه دو پیامد منفی برای نشر کشور به همراه داشته است، گفت: ورود ترجمههای ضعیف که منجر به تغییر ذائقهها شده از یک سو، عدم توانایی ناشر بومیکار در بازار رقابت با کتابهای خارجی از سوی دیگر از پیامدهای افزایش کتابهای ترجمه در سالهای اخیر بوده است.
او با بیان اینکه «ناشرانی که ترجمه میکنند، به سرعت از نظر اقتصادی رشد میکنند»، یادآور شد: میتوانیم بگوییم که ترجمه امروزه قاتل نویسندگان و ناشران بومیکار شده است. ما در این سالها سوگواریهای زیادی برای نویسندگان داشتهایم. نه اینکه از دنیا رفته باشند، آنهایی که دیگر نمینویسند و کسی هم سراغشان را نمیگیرد. نویسندگانی که روزگاری بهترین کتابها را مینوشتند اما امروز متروک شده و به خاطر وضعیت پیش آمده دست از کار کشیدهاند.
سبحانینسب با تأکید بر اینکه «خطرات جدی صنعت نشر کودک و نوجوان ما را تهدید میکند که باید برای آن چارهای اندیشید»، اضافه کرد: نشر کودک و نوجوان در چنین شرایطی به کار خود ادامه میدهد و آمار نیز نشان میدهد که ایستا نیست و با همه سختیها، پویاست، اما مانند هر بخشی، ضایعاتی هم دارد.
او با اشاره به تغییر مدیریتهای پی در پی در میان مسئولان، این امر را به ضرر اهالی فرهنگ دانست و بر سیاستگذاری در حوزه نشر تأکید کرد. این فعال عرصه نشر با بیان اینکه «آنقدر کوتهبینیها زیاد است که ابایی ندارم که بگویم در این زمینه دارد خیانت صورت میگیرد و جریان نفوذ دیده میشود»، یادآور شد: امیدواریم با چارهاندیشی در این زمینه و به مدد الهی مشکلات عرصه نشر کودک و نوجوان نیز کمرنگتر شود.
انتهای پیام/