به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، روابط ایران و تاجیکستان طی ماههای اخیر در روند بازیابی بوده است. پس از انتصاب سفرای جدید که هر یک معاونین پیشین وزرای امور خارجه بودند، وزرای خارجه دو کشور نیز دیدارهای متقابلی را از تهران و دوشنبه صورت داده و در نهایت یک تفاهمنامه سیاسی و امنیتی در تهران به امضای دو طرف رسید. با سفر حسن روحانی به دوشنبه به منظور شرکت در اجلاس سیکا و دیدار با امامعلی رحمان، رئیسجمهوری تاجیکستان، این روابط به سطح بالاتری ارتقاء یافت. پس از آن زمینههای همکاری جدید دو کشور در حوزههای اقتصادی توسعه چشمگیری یافت.
پرواز مشهد به دوشنبه که چندین ماه از توقف آن میگذشت، دوباره برقرار شد و ایران استفاده از بندر چابهار، اجاره زمین و تاسیس انبار در این بندر استراتژیک و بهرهمندی از مزیتهای ترانزیتی و اقتصادی ایران را به تاجیکستان پیشنهاد داد. در پی آن نیز دیدارهای مقامات و اظهار نظرهای مثبت دو طرف در حوزههای اقتصادی فراهم شد و زمزمه بازگشت شرکتهای ایرانی به این کشور مطرح گردید. در آخرین تحرکات در این زمینه نیز نظامالدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در تهران دیدارهایی را با غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و نیز دیدار دیگری با فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و امور دارایی صورت داد. روز گذشته نیز وزیر امور خارجه تاجیکستان روابط دو کشور را رو به رشد عنوان کرده و اظهار داشته سفر امامعلی رحمان به تهران به دعوت حسن روحانی در دست بررسی است.
با این حال این سوال اساسی وجود دارد که آیا شرایط برای فعالیت شرکتهای ایرانی همچون سالهای گذشته در راستای منافع متقابلا سودمند دو کشور مجددا فراهم میشود یا خیر؟
شاید پاسخ به این سوال را بتوان در یک سیگنال قابل توجه ملاحظه کرد. در حال حاضر راغون مهمترین زمینهای است که دوشنبه میتواند این سیگنال را به تهران بفرستد تا فرایند اعتمادسازی با ارائه پیشنهادی استراتژیک در مقابل پیشنهاد «چابهار» ایران، تکمیل شود. در غیر این صورت شاید در یک روند کند و فرسایشی، توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور در سطحی بسیار محدود و پایینتر از سابق ادامه یابد.
ایران تجربه مثبتی در پروژههای هدروالکتریک تاجیکستان دارد. نماد این تجربه موفق را میتوان در تکمیل پروژه سد و نیروگاه سنگ توده-2 مشاهده کرد. فرایند ساخت این پروژه در سال 85 توسط یکی از شرکتهای زیرمجموعه «فراب» و با سرمایهگذاری طرف ایرانی آغاز شد. پس از تکمیل پروژه قرار بود به مدت 12 سال و 6 ماه، بهرهبرداری از این سد و نیروگاه در اختیار طرف ایرانی باشد تا بازگشت سرمایه 320 میلیون دلاری صورت پذیرد. فاز نخست این نیروگاه در سال 1390 و با حضور محمود احمدینژاد، رئیسجمهور وقت ایران و امامعلی رحمان افتتاح شد و فاز دوم نیز در سال 93 با حضور حسن روحانی به صورت ویدئو کنفرانس آغاز به کار کرد.
پروژه تصفیه آب شهر دوشنبه، پروژه موفق دیگری بود که توسط پیمانکاران ایرانی به اتمام رسیده است. این پروژه به رغم نابسامانیهای بانک تاجیکی «تاجیک صادرات بانک» برای انتقال مبلغ قرارداد به طرف ایرانی و تحریمهای بینالمللی اعمال شده بر شرکت ایرانی «شیمبار»، در نهایت با کیفیت کامل و مورد رضایت طرف تاجیکی به اتمام رسید.
در پروژه راغون نیز اگرچه بسیار کمرنگ، اما شرکتهای ایرانی حضور داشتند. بنا بر آمار اعلام شده در رسانهها، 8 شرکت ایرانی با مشارکت حدود 450 پرسنل در فرایند ساخت این سد و نیروگاه مشارکت داشته و همچنان نیز حضور دارند. با این حال، گفته میشود یک شرکت ایرانی نیز در مقابل رقیب ایتالیایی پیشنهاد پروژه راغون را ارائه کرده بود که در آن زمان با موافقت طرف تاجیکی مواجه نشده بود و در نهایت شرکت ایتالیایی سالینی برنده این رقابت شد و فاز نخست پروژه را به اتمام رساند. این در حالی است که پیش از آن مقامات ایرانی در دهه 1380 بازدیدهای مختلفی را برای در دست گرفتن این پروژه صورت داده بودند. بر اساس توافقات اولیه، پس از ناکامی روسها برای تکمیل راغون، یک پیمانکار ایرانی قرار بود این پروژه را به اتمام برساند.
با این حال فرصت راغون همچنان موجود است. دولت تاجیکستان برای ادامه پروژه راغون و بهرهبرداری از فازهای دیگر آن، نیازمند سرمایهگذاری خارجی است. فیضالدین قهارزاده، وزیر اقتصاد این کشور اخیرا گفته است که دولت تاجیکستان کمیسیون ویژهای را برای جذب سرمایه به منظور تکمیل نیروگاه هیدروالکتریک راغون تشکیل داده است. جلالالدین نورعلیاف، معاون بانک ملی تاجیکستان و داماد امامعلی رحمان نیز در اظهار نظر دیگری تداوم پروژه راغون از سال 1986 تا کنون را عامل عدم سازگاری راغون با شرایط سرمایهگذاری موسسات و نهادهای بینالمللی مالی خارجی عنوان کرده بود. گفتنی است ایده نخستین ساخت راغون به دوره اتحاد جماهیر شوروی باز میگردد و فرایند ساخت آن بیش از 3 دهه به طول انجامیده است.
در همین حال، بازگشت نقش محوری شرکتهای ایرانی به پروژه راغون با پیشنهاداتی متقابلا سودمند و ارائه ضمانتهای مستحکم جهت بازگشت سرمایهگذاریهای صورت گرفته، میتواند یک گام مهم در روند اعتمادسازی دو کشور برای توسعه مناسبات اقتصادی در نظر گرفته شود. طبیعتا تجربه سنگ توده-2 و جایگاه برجسته ایران در تکنولوژی ساخت سد و نیروگاههای مدرن برقآبی، در کنار تعاملات بلندمدت و دوستی و برادری دو ملت همزبان و همفرهنگ، میتواند کاتالیزوری مهم در این راستا در نظر گرفته شود. با این حال باید در انتظار تصمیم مقامات تاجیکستان و نوع تعامل آنها با پیمانکاران ایتالیایی راغون ماند.
انتهای پیام/